Türkiye iktisadı 2021 yılında yüzde 11 oranında büyüdü. Bu oran son 10 yılın en süratli büyümesi oldu. Büyümede iç tüketim ve ihracat tesirli oldu. Yılın son çeyreğindeki büyüme ise yüzde 9.1 olarak gerçekleşti. Kişi başı gelir de 2021 yılı prestijiyle 9 bin 539 dolara yükseldi.
ENDÜSTRİDE ARTIŞ
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) bilgilerine nazaran geçen yıl Türkiye iktisadının büyüklüğü 7 trilyon 209 milyar 40 milyon lira olurken, cinsinden ekonomik büyüklük 802 milyar 678 milyon dolar oldu. Üretim metoduyla büyüme hesabına nazaran endüstrideki yüzde 16.6’lık büyümenin iktisada katkısı 3.26 puan oldu. İmalat sanayi yüzde 17.2 büyüdü. Tarım kesimi 2021 yılını yüzde 2.2 daralmayla tamamladı. Tarım bölümünün iktisada olumsuz tesiri ise 0.14 puan oldu. İnşaat bölümü yılın tamamında yüzde 0.95 küçülürken, 2021 yılı Türkiye iktisadına negatif tesiri 0.06 puanda kaldı. Pandemi periyodunda daralan, normalleşmeyle toparlanan hizmetler kesimi 2021 yılında yüzde 21.1 büyüdü ve iktisada 4.62 puanlık katkı sağladı. Bilgi bağlantı bölümü 2021’de yüzde 20.2 büyüyerek iktisada 0.67 puanlık katkı sağladı. 2021’de sürat kaybeden finans dalı ise yılı yüzde 8.96 daralmayla kapattı. Finans kesiminin Türkiye iktisadına olumsuz tesiri 0.47 puan oldu. Gayrimenkul bölümü yüzde 3.5, idari takviye hizmet faaliyetleri yüzde 17.3, kamu idaresi yüzde 7, öteki hizmetler ise yüzde 20.26 büyüme sağladı.
VATANDAŞIN TÜKETİMİ
Harcama metoduyla büyüme hesabına nazaran ise vatandaşın tüketimi 2021 yılı büyümesinde tesirli oldu. 2021 yılının tamamında vatandaşın tüketimi yüzde 15.1 büyürken, bunun Türkiye iktisadına katkısı da 9 puan oldu. Son çeyreğinde vatandaşın tüketim harcamaları yüzde 21.4 büyüdü. Vatandaşın tüketimindeki bu harcamanın son çeyrek büyümesine katkısı 12.5 puan düzeyinde oldu.
İHRACAT TESİRİ
İhracat yılın tamamında yüzde 24.9 büyürken 5.30 puan da ekonomiyi üste taşıdı. İthalat artışı yüzde 1.99’da kaldı ve 0.44 puan büyümeyi aşağıya çekti. Net dış ticaretin katkısı 4.86 puan oldu. Hem son çeyrekte hem de 2021 yılının tamamında stoklardaki erime büyümeyi olumsuz etkiledi. Devletin tüketimi yılın tamamında yüzde 2.08 büyüdü ve 0.3 puanlık katkı sağladı. Yılın son iki çeyreğinde daralan yatırımlar yılın tamamında yüzde 6.4’lük büyüme ile 1.67 puanlık katkı sağladı. 2021 yılının son çeyreğinde inşaat yatırımları yüzde 8.5 gerilerken makine ve teçhizat yatırımları yüzde 7 arttı.
Grafikler: Ümit ATALAY
İŞGÜCÜ ÖDEMELERİ YÜZDE 30.2
2021 yılında işgücü ödemelerinin gayrisafi katma paha içindeki hissesi yüzde 30.2 oldu. Bu oran 2020 yılında yüzde 33.1’di. 2021 yılının son çeyreğinde ise işgücü ödemelerinin gayrisafi katma paha içindeki hissesi yüzde 25.8’e geriledi. TÜİK bilgilerine nazaran yılın son çeyreğinde vatandaşların hizmetler bölümüne harcamaları yüzde 63.9, dayanıksız tüketim hususlarına harcamaları yüzde 56.8, yarı güçlü tüketim mallarına yüzde 61.6 ve sağlam tüketim mallarına yüzde 48.4 büyüdüğünü gösterdi.
‘EN YÜKSEK BÜYÜMEYİ SAĞLADIK’
HAZİNE ve Maliye Bakanı Nureddin Nebati, “Ekonomimiz 2021 yılı son çeyreğinde yıllık bazda gerçek olarak yüzde 9.1 oranında büyüdü. Böylelikle 2021 yıl genelinde büyüme yüzde 11 olarak gerçekleşti. Bu performans ile 2021 yılında verisi açıklanan G-20, OECD ve AB ülkeleri ortasında en yüksek büyüme sağlayan ülke olduk” sözlerini kullandı.
‘İHRACAT İTİCİ GÜÇ OLMAYA DEVAM EDİYOR’
TİCARET Bakanı Mehmet Muş da, “İhracatımız büyümenin itici gücü olmaya devam ediyor. Türkiye iktisadı 2021’de yüzde 11 büyüyerek son 10 yılın en güçlü büyümesini gerçekleştirdi. Net mal ve hizmet ihracatının büyümeye katkısı 4.9 puan oldu. 2021 yılı büyümemizin yüzde 44.2’si net ihracat katkısıyla gerçekleşti” değerlendirmesini yaptı.
YÜKSEK BÜYÜME PERFORMANSI
TERA Yatırım Başekonomisti Enver Erkan, Türkiye iktisadının, genel olarak ihracat ve sanayi tarafından gelen katkıyla, rakamsal olarak da baz tesirinin yardımıyla 2021 yılında yüksek büyüme performansı kaydettiğini belirterek, “Gayrisafi yurtiçi hasıla Ekim-Aralık devrinde bir evvelki yıla nazaran yüzde 9.1 artarak tüm yıldaki genişlemeyi yüzde 11’e getirdi. İktisat, böylelikle G-20 kümesinden daha yüksek bir büyüme oranı ile 2021 yılını geçmiş oldu. Mevsimsellikten arındırılmış büyüme yüzde 1.5 olurken, Türkiye iktisadı art geriye altı çeyrek büyüdü. Faiz indirimlerinin oluşturduğu büyüme perspektifi, yılın son periyodunda iktisat siyasetlerinde merkeze alınırken, ilerleyen periyotta kredi genişlemesinden gelen devlet sübvansiyonunun yükü artacaktır. Kelam konusu büyüme perspektifinin en kıymetli yan tesiri olarak ise, enflasyon artışı talep görünümü üzerindeki baskıyı artırabilir” değerlendirmesini yaptı.
SON ÇEYREKTE BÜYÜMEDE G20 BİRİNCİSİ
TÜRKİYE iktisadı, 2021’in dördüncü çeyreğindeki yüzde 9.1’lik büyüme oranıyla, G20 ülkeleri ortasında birinci, OECD’de üçüncü sırada yer aldı. Geçen yılın dördüncü çeyreğinde OECD ülkeleri için büyüme yüzde 4.9 olurken, Avrupa Birliği’nde (AB) yüzde 4.8, Bölgesi’nde yüzde 4.6 oldu.
KİŞİ BAŞI GELİR 9 BİN 539 DOLAR
KİŞİ başına düşen ulusal gelir 2021’de 9 bin 539 dolar oldu. Kişi başına düşen ulusal gelir 2012’den itibaren düşüyordu. 2013 yılında 11 bin 289 dolar olan kişi başı düşen gelir, 2013 yılında 12 bin 582 dolar oldu. 2014 yılında 12 bin 178 dolara geriledi. 2016 yılında 10 bin dolar düzeylerine gerilerken, 2018 yılından itibaren de 9 bin dolarlı düzeyine düştü. 2020 yılında 8 bin 599 dolara kadar gerileyen kişi başına düşen gelir, 2021’de 9 bin 539 dolara yükseldi.
‘ŞİMDİ ENFLASYONLA GAYRET ZAMANI’
TÜRKİYE Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Lideri Rifat Hisarcıklıoğlu, Türkiye iktisadının büyümesini, toplumsal medya hesabından yaptığı paylaşımla kıymetlendirdi. Hisarcıklıoğlu, “Yaşanan problemlere karşın girişimcilerimizin çalışmaları, alınan önlemler sonuç veriyor. Kahırda olan bölümler başta olmak üzere verilecek takviyeler büyümeyi sürdürülebilir kılacaktır. Artık enflasyonla çabaya, 2022’ye odaklanma zamanı” dedi.
‘ÜRETİMİN VE İSTİHDAMIN İTİCİ GÜCÜYÜZ’
TÜRKİYE iktisadının 2021 yılı büyüme sayılarını kıymetlendiren Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Lideri İsmail Gülle, “Türkiye iktisadı 2021 yılında yüzde 11 büyüdü. Net ihracatın büyümeye katkısı 4.9 puan oldu. 2021 yılı büyümemizin yüzde 44.2’si ihracat katkısıyla gerçekleşti. Türkiye’nin üretim, istihdam ve kalkınmasının itici gücü olmaya devam edeceğiz” formunda konuştu.
‘EN KIYMETLİ TAKVİYE ENDÜSTRİDEN GELDİ’
İSTANBUL Sanayi Odası (İSO) Lideri Erdal Bahçıvan büyümenin sürdürülebilirliğine dikkat çekerek şunları söyledi: “Sanayi bölümümüz yüzde 16.6 ile iktisadın genelinden olumlu ayrıştı ve GSYH içindeki hissesini da yüzde 22.8’den yüzde 26’ya yükseltme muvaffakiyetini gösterdi. Bu büyüme sayıları, yıllardır olduğu üzere bu yıl da göstermiştir ki sanayi, ekonomimizin sağlıklı büyümesine en güçlü ve pahalı takviyesi vermeye devam etmektedir.”
‘DÜNYADAN MÜSPET AYRIŞMAYI BAŞARDIK’
DIŞ Ekonomik Bağlar Konseyi (DEİK) Lideri Nail Olpak büyüme sayılarını şu biçimde kıymetlendirdi: “OVP’ye nazaran 2021 yılı büyüme kestirimi yüzde 5.8 idi. 2021’in 2. çeyreğindeki yüzde 21.9’luk büyümenin akabinde milletlerarası kurumlar da Türkiye için büyüme beklentilerini yükselttiler. Bugünkü tabloya baktığımızda, global iktisat ve ticarette yaşanan zorluklara karşın 2021 yılı GSYH büyümesinde yüzde 11 ile dünyadan müspet ayrışmayı başardık.”
