Birkaç yıl evvel sorsanız, PJ Jenkins muhtemelen “Herkes dolandırılır lakin ben dolandırılmam” kederi. Hatta para ve kabahat dünyasını kendisinden yeterli bilen olamayacağını söylerdi. Sonuçta yıllarca polislik yapmış, emekli olduktan sonra da büyük bir kumarhanenin güvenlik ünitesini yönetmişti. Kasayı boşaltmaya yeltenen karanlık tipleri daha uzaktan görünce tanıyacak kadar sertti gözleri.
Jenkins bugün dolandırıcılara kaptırdığı 15.000 pahasındaki kripto parasının yasını tutuyor. Blok zincirinin kayıp defterine baktığında parasının dijital dünyada hala bir yerlerde var olduğunu görebiliyor fakat parasını geri alabileceğine dair en ufak bir umut bile beslemiyor.
Pekala nasıl oldu da 57 yaşındaki bu tecrübeli polis, dolandırıcıların kurbanı oldu? Bunun ardında sinemalara mevzu olacak bir dolandırılma hikayesi yatıyor. Dilerseniz en başından başlayalım…
BAŞINI “ALICE” AŞKI YAKTI
ABD’nin New Jersey eyaletinin Absecon kentinde yaşayan Jenkins vaktinin ve parasının büyük bir kısmını, 3 yaşındaki yeğeni için harcıyordu. Kripto paralara yatırım yapmak ise aklının ucundan bile geçmiyordu.
Geçtiğimiz yıl Eylül ayında Jenkins, bir tanışma uygulaması üzerinden “Alice” isimli bir bayanla eşleşti. Birkaç sefer mesajlaştıktan sonra sohbetlerini WhatsApp’a taşıdılar.
Haftalar boyunca her gün saatlerce yazıştılar. Hayattan, ailelerinden, günlük koşuşturmacalarından bahsediyorlardı. Bir kezinde manzaralı konuşma bile yaptılar. 37 yaşında olduğunu belirten Alice, hayli yeterli bir dinleyiciydi. Jenkins’e tatlı lakaplarla hitap ediyor ve karşısındaki kişiyi daha yakından tanımak için can atıyor üzere görünüyordu.
Bir ayı aşkın müddet işler bu türlü ilerledi. Sonra bir gün Alice kripto yatırımlarından konuşmaya başladı. Bilhassa de “likidite madenciliği” diye bir şeyden bahsediyordu. Jenkins’in kullanmadığı kripto parayı “borç vererek” para kazanabileceğini söylüyordu.
“Canım yabanmersinim, kârın ne kadar yüksek olduğunu biliyor musun?” yazmıştı bir bildirisinde.
TEK YAPMASI GEREKEN 26 DOLARA BİR SERTİFİKA SATIN ALMAKTI
Jenkins sistemin nasıl çalıştığını sordu. Alice’in anlattığı operasyonun hiçbir olumsuz yanı yoktu. “Madencilik, almak ve satmak değil. Tıpkı bir maden üzere, dağlar ETH [Ethereum] dolu, biz de onları çıkarıyoruz” diye özetlemişti Alice yaptıkları şeyi ve eklemişti: “Bence bu en inançlısı, zira paralar onların kendi ellerinde.”
Alice’in dediğine nazaran, Jenkins’in yapması gereken tek şey 26 dolar karşılığında bir “madencilik sertifikası” satın almaktı. Akabinde kripto para madenciliği yaparak daima bir çıkar elde etmeye başlayabilecekti. Alice bunu da bankaya yatırılan mevduatların getirdiği faiz gelirine benzetmişti.
Alice, Jenkins’e ABD’nin en büyük kripto para borsalarından biri olan Coinbase’in geliştirdiği Coinbase Wallet uygulamasını kullanmasını tavsiye etti. Hatta onu CB-ETH.cc isimli bir siteye yönlendirdi. Her yeri Coinbase’in logosundaki maviye bulanmış olan sitenin, borsaya bağlı çalıştığını söyledi. Dediğine nazaran, likidite madenciliği işini direkt bu site halledecekti.
Jenkins başlangıçta duruma kuşkuyla yaklaştı. Nihayetinde yıllarca New Jersey Eyalet Polisi’nde çalışmış, Trenton’daki eyalet meclisini korumuştu. Akabinde Queens’teki bir kumarhanenin güvenlik yöneticisi olarak vazife yapmıştı. Her türlü dolandırıcılığa vakıftı ve Alice’in anlattıklarından da dolandırıcılık kokusu alıyordu.
Lakin Google’da yaptığı araştırma sonucu likidite madenciliğinin karmaşık ancak legal bir iş olduğunu öğrendi. Hakikaten de kripto borsaları müşterilerinin taleplerini karşılayabilmek için kripto para borç alıyordu.
PARASINI ÇEKEBİLDİĞİNİ GÖRÜNCE İÇİ RAHATLADI
Jenkins, emekli maaşıyla geçinen bir insan olduğundan önlemi elden bırakmak istemiyordu. (Washington Post’a yaptığı açıklamada, “Hayatım boyunca kimseye 500 dolardan fazla borç vermişliğim bile yoktur” dedi.) Fakat risk çok düşük üzereydi. Esasen onun da çok fazla beklentisi yoktu. Günde 60 dolar kazanıp 2.000 dolarlık aylık mortgage ödemesini karşılamak istiyordu yalnızca.
Nihayet Ekim sonunda ikna oldu ve 4000 dolar pahasında Tether aldı. (“Stablecoin” yani “istikrarlı para” denen Tether, Ethereum üzerinden tasarlanmış ve bedeli 1 dolara sabitlenmiş bir kripto para ünitesi.) Akabinde da aldığı parayı Alice’in kendisini yönlendirdiği üzere CB-ETH likidite madenciliği sitesine yatırdı.
Birkaç gün sonra sadece denetimin hala kendisinde olup olmadığını denemek için parasını hesabından çekip tekrar yatırdı. Artık içi rahatlamıştı. Akabinde yavaş yavaş ekler yapmaya başladı. Alice’in dediğine nazaran yatırımları 15.000 dolara ulaştığında alacağı ikramiyelerle aylık yararı yüzde 15’i bulacaktı ve 2.000 dolar kar maksadını yakalayabilecekti.
Jenkins, “Her şey çok legal görünüyordu. Yani, parayı çekebiliyordum” derken iki yeğenine ve bir aile dostuna da yatırım yapmaları için tavsiye verdiğini anlattı. (Yeğenlerinin her biri 6.000’er dolarla, aile dostları ise 60.000 dolarla likidite madenciliğine girdi.)
15.000 DOLAR NEREYE GİTTİ?
Dört haftanın sonunda Jenkins madencilik operasyonuna 15.000 dolar yatırmıştı. CB-ETH likidite madenciliği sayfasına baktığında “kârının” süratle artmakta olduğunu görüyordu. Ay sonunda 2.000 dolar gayesini tutturacaktı. Her şey harikaydı.
Sonra Aralık ayının başlarında bir gün, yeğeninden bir telefon aldı. Hesabındaki parasının ortadan kaybolduğunu belirtiyor ve “Senin bir şeyden haberin var mı?” diyordu. Jenkins’in haberi yoktu. Kendi hesabını denetim ettiğinde 15.000 dolarının yerinde yeller estiğini gördü.
Anlaşılan o ki Jenkins’in hesabında birikmekte olan çıkar gerçek değildi. CB-ETH sitesindeki gitgide artan sayı, Jenkins’in ilgisini canlı tutmak için yaratılmış bir illüzyondu. 26 dolar verip satın aldığı “madencilik sertifikası” da gerçek değildi. Hatta bu türlü bir sertifika yoktu bile. Tek gaye Jenkins’in bir butona tıklamasını sağlamaktı. Alice, Jenkins’e sertifika almasını söylediğinde aslında bir “akıllı kontrat” yapmasını sağlıyordu.
‘AKILLI KONTRAT’A KENDİ ELİYLE TIKLADI
Ethereum blok zincirinin bir özelliği olan akıllı kontratlar, kısaca otomatik olarak hayata geçirilebilen komutlar olarak açıklanıyor. Lakin kontrat denince aklınıza bir yasal metin ya da “Okudum, anladım” diyebileceğiniz bir kullanıcı kontratı gelmesin. Bu kontratlar Ethereum blok zincirinin lisanında yazılmış bir satırlık bilgisayar kodlarından ibaret.
Jenkins, yaptığı akıllı kontratla Alice’e parasına istediği üzere erişme müsaadesi verdi. O sırada farkında değildi lakin aslında dolandırıcılara kendisini soymaları için gereken her şeyi elleriyle teslim etmişti.
Parasının gittiğini gören Jenkins, evvel telaş içinde Coinbase’den yardım istedi lakin “Yapabileceğimiz bir şey yok” yanıtını aldı. Jenkins’in “12 sözlük kurtarma cümlesini” diğerleriyle paylaştığını söylemişlerdi. (Ama Jenkins bu türlü bir şey yapmamıştı.) Akabinde Tether’e yazdı fakat onlardan da tıpkı karşılığı aldı. CB-ETH’e yazdığında ise sitenin yasal olmadığını anlar üzere oldu.
CB-ETH’nin online müşteri temsilcileriyle olan konuşmalarında 15.000 dolarının kendi müsaadesi olmadan hesabından alındığını söylüyordu. Karşılığında, “akıllı kontrat yapay zeka kontrolörünün müdahale edemediği bir çeşit kuraldır” üzere absürt cevaplar alıyordu.
YALNIZCA BİR ŞEBEKENİN VURGUNU 66 MİLYON DOLARDAN FAZLA
Maalesef Jenkins, ne birinci ne de son… ABD’de bilhassa Covid-19 pandemisi devrinde süratle artan kripto para yatırımları, dolandırıcılık olaylarını da ziyadesiyle artırdı ve sıradan bir cürüm haline getirdi. Federal Ticaret Kurulu varsayımlarına nazaran, Amerikalılar yalnızca 2021’de 750 milyon dolar bedelinde kripto parayı dolandırıcılara kaptırdı. Meblağın bu yıl daha da artabileceği belirtildi.
Dolandırıcılığın her gün yeni bir çeşidi ortaya çıkıyor. Jenkins’in maruz kaldığı dolandırıcılık metoduna “pig-butchering” yani “domuz kasaplığı” ismi veriliyor. Zira kurbanın cüzdanı tabir-i caizse mezbahaya götürülmeden evvel güzelce şişmanlatılıyor. Birinci defa Çin’de kullanılan bu metot, daha sonra öbür ülkelerdeki Çince konuşan insanların maksat alınmasıyla dünyaya yayıldı. Artık ise lisan ya da vatandaşlık ayrımı gözetilmeden herkes dolandırılabiliyor.
Güvenlik güçleri ise süratle artan kabahatlerle çabada gereğince süratli davranamıyor. Adalet Bakanlığı’nın yakın vakitte kurduğu bir misyon gücünün ne kadar tesirli olabileceği de kuşkulu.
Washington Post’un blok zinciri üzerinden yaptığı tahlile nazaran, Jenkins’in parasını kaptırdığı dolandırıcılar, Ağustos 2021’den bu yana farklı eyaletlerde 5.000’den fazla kişiyi ağlarına düşürdü ve 66.300.000 dolar pahasında kripto para çaldı. Fakat şu ana kadar rastgele bir kolluk gücü, bu şebekenin peşine düşmüş değil.
Washington Post’un tahlili, Jenkins’i dolandıran şebekenin operasyonunun büyüklüğünü de gözler önüne serdi. Jenkins ile dört kurbanın kripto hesaplarını inceleyen gazete, toplam 616 hesapta misal bir örüntü tespit etti: Hesap sahipleri paralarına erişim müsaadesi veriyordu, akabinde paraları diğer bir yere aktarılıyordu. Akabinde paraların aktarıldığı hesapların incelenmesiyle, tıpkı örüntüye uyan 4.425 hesap daha tespit edildi. Gazete toplamda 5.046 hesaptan ortalama 13.000 dolarla yaklaşık 66.000.000 dolarlık vurgun yapıldığını ortaya koydu. Hesapların adresleri yalnızca rasgele dizilmiş sayılar ve harflerden oluşuyor. Jenkins parayı Alice’in cüzdanında görebiliyor lakin bu kişinin gerçek ismini, irtibat bilgilerini, hatta hangi ülkede yaşadığını öğrenmek imkânsız.
KUTU
Washington Post’un tahlili, Jenkins’i dolandıran şebekenin operasyonunun büyüklüğünü gözler önüne serdi. Jenkins ile dört kurbanın kripto hesaplarını inceleyen gazete, toplam 616 hesapta emsal bir örüntü tespit etti: Hesap sahipleri paralarına erişim müsaadesi veriyordu, akabinde paraları diğer bir yere aktarılıyordu. Akabinde paraların aktarıldığı hesapların incelenmesiyle, tıpkı örüntüye uyan 4.425 hesap daha tespit edildi. Gazete toplamda 5.046 hesaptan ortalama 13.000 dolarla yaklaşık 66.000.000 dolarlık vurgun yapıldığını ortaya koydu. Hesapların adresleri yalnızca rasgele dizilmiş sayılar ve harflerden oluşuyor. Jenkins parayı Alice’in cüzdanında görebiliyor lakin bu kişinin gerçek ismini, bağlantı bilgilerini, hatta hangi ülkede yaşadığını öğrenmek imkânsız.
KUTU
GÜVENLİK GÜÇLERİNE BAŞVURMAK SONUÇ GETİRMİYOR
Washington Post’a konuşan Jenkins ve başka kurbanlar, güvenlik güçlerine tekraren başvurduklarını lakin kendilerine bir dönüş yapılmadığını, rastgele bir kurumun araştırmak bir yana bu hatalardan haberdar bile olmadığına inandıklarını söyledi. Güvenlik güçlerinden beklediklerini alamayan kurbanlar Facebook ve Reddit üzere toplumsal medya kanalları üzerinden örgütlenip strateji geliştirmeye çalışıyor. Jenkins mahallî polise gittiğinde karşısındaki memurların ne anlattığını bile anlamadığını, FBI’a ve Menkul Değerler ve Borsa Komitesi’ne yaptığı müracaatların ise karşılıksız kaldığını söyledi.
Washington Post’a konuşan Coinbase güvenlik yetkilisi Philip Martin, Jenkins’in durumuyla ilgili yorum yapamayacağını belirtti fakat Ocak ayından beri likidite madenciliği dolandırıcılıklarını soruşturduklarını söyledi. Martin, “Kötü aktörleri tespit ettiğimizde, uygun kolluk gücüyle birlikte hareket edip ziyan vermelerini önlemek için uygun adımları atacağız” dedi.
Tether CTO’su Paolo Ardoino ise tüm hırsızlık, dolandırıcılık ve kayıp haberlerini ziyadesiyle ciddiye aldıklarını tabir etti. Ardoino, güvenlik güçlerinden gelen talepler doğrultusunda cüzdanları dondurduklarını fakat münferit talepler konusunda bir şey yapamadıklarını belirtti. Ardoino, geçen yıl 80.000.000 dolar bedelinde kriptoyu sahiplerine kavuşturduklarını da söz etti.
EMEKLİ POLİS DOLANDIRICILARA NASIL KANDI?
Pekala Jenkins üzere deneyimli biri bu tuzağa nasıl düştü? ABD’nin dolandırıcılık tarihi üzerine bir kitabı bulunan Duke Üniversitesi tarih profesörü Edward J. Balleisen, “Amerikan tarihi dolandırılmasını beklemediğiniz insanların dolandırıldığı olaylarla doludur” derken 19’uncu yüzyıldaki buğday payı yatırımı dolandırıcılıklarını örnek verdi. Balleisen, ekonomik inovasyonun yaşandığı periyotlarda yatırımcıların hevesiyle yetkililerin baş karışıklığının bir ortaya geldiğini ve dolandırıcıların işini kolaylaştırdığını söyledi.
Jenkins ise kendini aptal üzere hissettiğini belirterek, “Yavaş yavaş oyuna geldim. Ben süratli dolandırıcılıklara, vurkaçlara alışkınım fakat bu değişik bir oyun” dedi. Yaşadıklarının toplumun geri kalanı için bir ders olması gerektiğini de belirten Jenkins, “Güvenlik benim en güçlü olduğum yanımdır. Bu benim başıma geldiyse, herkesin başına gelebilir diye düşünüyorum” sözlerini kullandı.
Şebekenin bir öteki kurbanı da Troy Gochenour oldu. 48 yaşındaki Ohio’lu Gochenour, dolandırıcılara 19.000 dolar kredi çekerek toplam 25.000 dolar kaptırdı. O da tıpkı Jenkins üzere, internet üzerinden tanışıp sohbet etmeye başladığı bir bayan aracılığıyla bu işe girdi. Gochenour CB-ETH’e evvel 5.000 dolar yatırdı. Ekim ayında para ortadan kayboldu fakat bayan paranın gittiğini reddetti. Hatta yatırımını 10.000 dolara çıkarması durumunda Gochenour’ın 3.000 dolar ödül alacağını söyledi. Gochenour, banka kredisiyle bu yatırımı yaptı ancak o para da kayboldu. Akabinde ikinci ve üçüncü krediler geldi. Sonuç tekrar birebirdi. Gochenour, “Beni önemsediğini düşündüğüm bir kişinin ihanetine uğradım” dedi. Washington Post’un konuştuğu öbür üç kurban da misal şeyler anlattı. Kripto dolandırıcılığı kurbanlarının haklarını savunan kümeler ise teknolojiyle ortası üzücü olmayan orta yaşlıların bu cins dolandırıcılık teşebbüslerinde en fazla amaç alınan küme olduğunu belirtiyor.
KUTU
Şebekenin bir başka kurbanı da Troy Gochenour oldu. 48 yaşındaki Ohio’lu Gochenour, dolandırıcılara 19.000 dolar kredi çekerek toplam 25.000 dolar kaptırdı. O da tıpkı Jenkins üzere, internet üzerinden tanışıp sohbet etmeye başladığı bir bayan aracılığıyla bu işe girdi. Gochenour CB-ETH’e evvel 5.000 dolar yatırdı. Ekim ayında para ortadan kayboldu lakin bayan paranın gittiğini reddetti. Hatta yatırımını 10.000 dolara çıkarması durumunda Gochenour’ın 3.000 dolar ödül alacağını söyledi. Gochenour, banka kredisiyle bu yatırımı yaptı ancak o para da kayboldu. Akabinde ikinci ve üçüncü krediler geldi. Sonuç yeniden birebirdi. Gochenour, “Beni önemsediğini düşündüğüm bir kişinin ihanetine uğradım” dedi. Washington Post’un konuştuğu başka üç kurban da benzeri şeyler anlattı. Kripto dolandırıcılığı kurbanlarının haklarını savunan kümeler ise teknolojiyle ortası üzücü olmayan orta yaşlıların bu tıp dolandırıcılık teşebbüslerinde en fazla gaye alınan küme olduğunu belirtiyor.
KUTU
The Washington Post’un “An ex-cop fell for Alice. Then he fell for her $66 million crypto scam.” başlıklı haberinden derlenmiştir.
