Bundan 84 yıl evvel Çekoslovakya, tek bir kurşun bile atılmadan Avrupa haritasından silinmiş, bir yıl sonra ise Avrupa kendisini ölümcül bir savaşının içinde bulmuştu.
1938’de bugünkü krize epeyce benzeyen Sudet sorunu İngiliz ve Fransız siyasetçilerin ‘pasif adımları’ nedeniyle Nazi Almanyası’nın istediği formda sonuçlanmış, Berlin tek kurşun atmadan istediği bölgeleri ele geçirmişti.
Fakat İngiltere ve Fransa’nın umduğunun tersine bu Hitler’i durdurmamış, bir yıl sonra dünya savaşı patlak vermişti.
Putin bir Hitler olmasa da Ukrayna’nın doğusundaki Rus azınlığın mazeret edilerek bir krizin yaratılması Südet’i akıllara getiriyor.
Savaştan günler evvel İngiltere Savunma Bakanı Ben Wallace’ın ‘havada Münih kokusu var’ kelamları batının bu yanlışını unutmadığını gözler önüne sermişti.
2. Dünya Savaşı’na giden yoldaki en büyük yanlışlarından birisi olarak gösterilen Münih Konferansı Südet Krizi’ne tahlil bulmak ismine 1938’de yapılmıştı. Günümüzde, Münih Mutabakatı yaygın olarak başarısız bir yatıştırma aksiyonu olarak görülüyor.
MÜNİH: 2. DÜNYA SAVAŞI’NI ENGELLEYEMEYEN KONFERANS
Südet Krizi nedeniyle bir Avrupa savaşını önlemek gayesi ile gerçekleştirilen konferansta devrin İngiltere Başbakanı Neville Chamberlain, Hitler’in istediği her şeyi alarak ayrılmasına göz yummuş ve karşılığında barışı sağladığını belirtmişti.
Chamberlain Münih dönüşü elinde Hitler ile imzaladığı muahede metnini gazetecilere göstermiş ve kısa müddetliğine de olsa ulusal kahraman ilan edilmişti.
Fakat tarih Chamberlain’i haksız çıkarmış, ortadan bir yıl geçtikten sonra Batı’nın bu halinden güç alan Hitler Polonya’yı da işgal etmiş ve İkinci Dünya Savaşı başlamıştı.
Bugün batı bu yanlışından ders çıkarmışa benziyor. Rusya’ya karşı askeri bir opesaysonda uzak durarak yeni bir dünya savaşının çıkmasına müsade etmeyen batılı politikler Ukrayna’ya askeri ve insani yardım yaparken, Moskova’yı ise yaptırımlar ile kenara sıkıştırmaya çalışıyor.
UKRAYNA’YA TAKVİYE, RUSYA’YA YAPTIRIM
Başta ABD ve NATO, Ukrayna’ya asker göndermeyeceğini tekraren lisana getirdi. Lakin bu batının Ukrayna’yı yalnız bıraktığı manasına gelmiyor.
Bir müddettir Rus işgaline uğrayan ülkeye askeri ve insani yardım yağıyor. Rusya ise global bir yaptırım siyaseti ile karşı karşıya.
Pek çok ülke Moskova’ya karşı yaptırım kararı alırken, onlarca şirket de ülkedeki operasyonlarını durdurma kararı aldı.
Pekala bu yaptırımların Rusya’ya tesiri ne olacak? Rusya eski maliye bakan yardımcısı Sergey Aleksashenko’ya nazaran, yaptırımlar Rus vatandaşlarına ziyan verecek ancak Rus iktisadını çökertmeyecek.
‘Batılı başkanlar savaşı çabucak durdurmayacaklarını biliyorlar, fakat çatışmanın tırmanmasına yardımcı olmak için Rus iktisadına gereğince ziyan vereceklerini umuyorlar’ diyen Aleksashenko Al Jazeera için kaleme aldığı makalesinde şu sözlere yer verdi;
‘Peki yaptırımlar ne kadar sert? Kırım’ın ilhakının ve 2014’te Doğu Ukrayna’da savaşın başlamasının akabinde Rusya’ya daha evvel dayatılanlardan çok daha sertler. Lakin yaptırım mimarları tarafından kasıtlı olarak bırakılan kimi büyük boşluklar göz önüne alındığında, Rus iktisadına ziyan verebilirler, lakin onu ortadan kaldıramazlar.’
‘RUSYA’NIN SAVAŞI FİNANSE ETME KABİLİYETİ FELCE UĞRADI’
Michigan Üniversitesi Ross İşletme Okulu’nda profesör ve finans lideri olan Amiyatosh Purnanandam ise mali yaptırımların geniş kapsamlı tesir yaratacağı görüşünde.
Yaptırımın açıklanmasından çabucak sonra, ruble’nin bir günde neredeyse yüzde 30 düştüğüne dikkat çeken Purnanandam şu tabirleri kullandı;
‘Bir ülkenin para ünitesi bedel kaybettiğinde, o ülkenin merkez bankası, lokal para ünitesini satın almak ve döviz piyasasını istikrara kavuşturmak için yabancı rezervlerinden yararlanır. Yaptırımlar bu seçeneği Rusya Merkez Bankası’ndan aldı. Çöken ruble ve istikrarsız bir bankacılık sistemi ile yaptırımlar, Rus hükümetinin savaşı finanse etme kabiliyetini hakikaten felce uğrattı.’
YAPTIRIMLAR GLOBAL EKONOMİYİ NASIL ETKİLEYECEK?
‘Bu kriz hakkında kesin olarak söyleyebileceğimiz tek şey, ileriye dönük çok fazla belirsizliğin olduğu ve finansal piyasaların meçhullükten nefret ettiğidir’ diyen Purnanandam krizin halihazırda pandemi ile tepe yapan belirsizliğe katkı sağladığı görüşünde.
Purnanandam, ‘Basitçe söylemek gerekirse, işletmeler için sermaye maliyetinin artacağı ve yatırımcıların riskten kaçınacağı bir dünyaya gireceğimiz konusunda bir kaygı var’ tabirlerini kullandı.
SAVAŞIN MOSKOVA’YA MALİYETİ NE KADAR?
Center for Economic Recovery ve EasyBusiness tarafından yürütülen araştırma savaşın birinci beş günün Rusya’ya maliyetinin 7 milyar dolar olduğunu açıklamıştı.
‘Yaptırımların bir sonucu olarak, Rusya’nın finans kesiminin onarılamaz kayıplara uğradı’ denilen araştırmada savaşın Moskova’ya maliyetinin kısa vadede 20 milyar doları aşmasının oldukça mümkün olduğunun altı çizildi.
Bu elbette Rusya’nın maruz kalacağı ‘zararın’ yalnızca bir kısmı. Rus şirketleri süratle piyasa pahasını kaybediyor ve devlet tahvillerinin ticaretine getirilen yeni sınırlamalar ve merkez bankası varlıklarının dondurulmasıyla birlikte makro istikrarı sürdürmek Moskova için epeyce güç bir hale geliyor.
Uzmanlar yüksek teknolojili eserlerin ithalatının yasaklanmasının orta ve uzun vadede kıymet zincirlerini etkileyeceğinin altını çiziyor. Bunun enflasyona ve satın alma gücünün azalmasına yol açarak milyonlarca Rusya vatandaşını yoksulluğa iteceği belirtiliyor.
