Çin’in başşehri Pekin’de yetkililerin neredeyse tüm kent sakinlerinden Covid testi yaptırmalarını istemesi halk ortasında panik yarattı. Pekinliler, yeni bir kapanma geleceği konusunda telaşlı.
Dünyada Covid pandemisine karşı en sert siyasetlere sahip ülkelerin başında gelen Çin’de milyonlarca insan hâlâ tam ya da kısmi kapanma tedbirleri altında yaşıyor.
Şanghay’da günlük ömrü derinden etkileyen sert tedbirlerin Pekin’e de gelmesi ihtimali kaygı yaratıyor.
Pekala Çin’de tam olarak neler oluyor?
PEKİN’DEKİ TOPLU TESTLER
Yetkililer Pekin’in en ağır nüfuslu bölgesi olan Chaoyang’da Pazartesi günü Covid testleri yapmaya başladı. Bu toplu testlerin yapıldığı bölgelerin sayısı Cumartesi günü 12’ye çıktı.
Covid virüsünün geçen 7 gün içinde ne kadar yayıldığını ölçmek için milyonlarca insan haftada üç defa test yaptırmak zorunda bırakılıyor.
Pekin’de 21 milyona yakın insan yaşıyor.
HALK NEDEN PANİĞE KAPILDI?
Başkentteki bu zarurî toplu Covid testi uygulaması, ülkenin en büyük kenti Şanghay’daki üzere karantina ilan edileceği dertlerini alevlendirdi.
Nüfusu 25 milyon olan Şanghay, Nisan ayının başından beri sıkı kapanma tedbirleri altında yaşıyor. Halkın besin kıtlığı ile çaba ettiği bildiriliyor.
Konutlarına kapanan beşerler, yemek ve su sipariş etmekte zorlanıyor. Birçok insan da hükümetin zerzevat, et ve yumurtadan oluşan kolilerini bekliyor.
Kent halkına çok kısıtlı mühletlerle meskenden çıkmaları müsaadesi veriliyor. Bu ortada toplumsal medyada paylaşılan ve insanların panik içinde alışveriş yaptığı görüntülerde halkın neredeyse marketleri yağmaladığı görülüyor.
İnsanların gereğince besin stoku olmadığı için güvenlik işçisiyle karşı karşıya geldiği görüntüler da toplumsal medyada dolaşıyor.
Pekin’in bahtının de birebir olacağından korkan başkentliler, besin ve başka materyalleri stoklamak için süpermarketlere akın etti.
BBC Çin Muhabiri Stephen McDonell, artan talebe yetişebilmek için besin tedarikçilerinin temel malların stokunu neredeyse 5 katına çıkardığını bildirdi.
BBC’ye konuşan yaşlı bir Pekin sakini, el sabunu, dezenfektan, süt, zerzevat ve başka temel gereksinimlerin olduğu pazar torbalarını göstererek “Biraz panikliyoruz. Paniklememek imkansız” diyor.
ÇİN’DE COVİD NE KADAR YAYGIN?
McDonell, Chaoyang’da 3.5 milyon beşere test yapılmasının akabinde resmi bilgilere nazaran yalnızca 33 olayın daha kayda geçtiğini tabir ediyor.
Şanghay’da ise durum farklı. Kentte günlük olay sayıları azalıyor olsa da toplam Covid olaylarının sayısı hâlâ yüksek seyrediyor.
Salı günü 16 bin olayın tespit edildiği kentte 52 kişi daha hayatını yitirdi.
Pekinli yetkililer Covid olaylarının denetim altında olduğunu ve kentte yeni bir kapanma olmayacağını söylüyor.
Pekin lokal idaresinin sözcülerinden Şu Hejian, “Şu anda epidemiyolojik araştırmalar ve bulaşımın denetim edilmesi konusunda Pekin güzel bir iş başardı. Faal korunma ve denetim tedbirleri de alındı. Yeni olaylar da denetim altına alınıyor” dedi.
Fakat bu açıklamalar herkesi inançta hissettirmiyor.
BBC’ye Şanghay’dan konuşan Ekonomist Andy Şie, “Yaklaşık bir hafta içinde Pekin’in Şanghay’a dönüşeceğini düşünüyorum zira Omicron varyantının ne kadar süratli yayıldığını biliyoruz” diye vurguluyor.
Andy Şie, “Şu anda yapılanların Covid’i durdurmaya yetmediğini düşünürsek, iki hafta içinde Pekin’in de Şanghay’la birebir duruma geleceğini varsaymak durumundayız” diye ekliyor.
ÇİN’İN ‘SIFIR-COVİD’ SİYASETİ
Çin’de Sıfır-Covid siyasetinin gayesi, yalnızca hadiselerin kritik üst sonun altında tutulmasını amaçlamak değil, virüsün üremesini büsbütün durdurmak.
Bunun için de test ve takip, izolasyon, kapanma ve aşılama üzere ilaçlı ya da ilaçsız birtakım tedbirlere başvuruluyor.
Pandeminin birinci vakitlerinde bu yaklaşım yalnızca anakara değil Hong Kong tarafından da benimsenmiş, Yeni Zelanda üzere birçok ülke de bu siyasetlere başvurmuştu.
Lakin günümüzde pek çok ülke virüsle yaşamanın yollarını aramayı tercih ediyor.
Çin’in bu siyasetinin getirdiği zorluklar, Delta üzere daha çok yayılan varyantların ortaya çıkmasıyla daha görünür oldu.
“Ekonomiye olan olumsuz tesirleri ve toplumdaki rahatsızlığa karşın merkezi hükümet bu siyasette ısrar edecek üzere görünüyor” diyen BBC Çince Servisi Editörü Howard Zhang, kelamlarını şöyle sürdürüyor:
“Uzmanların birden fazla Çin’de kapanma ilan edilen kentlerin sayısının artmasının, bu siyasetin başarısız olduğuna bir işaret olduğunu söylüyor. Kimilerine nazaran Çin Devlet Lideri Şi Jinping, siyasi sebeplerle bu politikayı sürdürmekte ısrar ediyor.”
GLOBAL EKONOMİYİ NASIL ETKİLEYECEK?
Çin’deki varlık idaresi şirketi Nomura’ya nazaran ülkede 46 kentte tam ya da kısmi kapanma uygulanıyor. Bu da kelam konusu kentlerde üretimi ve tüketicileri etkileyebilir.
Şanghay’daki karantina da dünyanın en büyük limanında yük konteynerlerinin yığılmasına neden oldu zira sınırlamalar ulaştırmayı olumsuz etkiledi.
Tedarik zinciri datalarını takip eden ‘project44’, tırlar tarafından taşınıp dağıtılmak için Şanghay limanında duran yük konteynerlerinin ortalama 12 gün buradan alınmayı beklediklerini kaydetti.
Geçen yıl Çin’den ihracatın yüzde 27’si bu liman üzerinden yapılmıştı.
Çin’in başka ülkelerdeki üretim için gereken malları ihraç etmesinin ne kadar değerli olduğunu düşünürsek, dünyanın geri kalanı da bu yaşananların tesirlerini hissedebilir.
Capital Economics’ten global iktisat uzmanı Ariane Curtis’e nazaran, Çin’deki yeni tedbirlerin ticarette yarattığı aksaklıklar devam ederse bundan en çok Asya’daki gelişmekte olan ülkeler etkilenecek. İmalat bölümü için gereken mallar için Çin’e ziyadesiyle bağımlı olan Kamboçya ve Vietnam, bu ülkelerin başında geliyor.
ABD ve Japonya üzere gelişmiş ülkelerin de, bilhassa elektronik dalındaki tedarik zincirinin devamı için Çin’e gereksinimi var. Bu kesimlerde aksama yaşanması da mümkün.
Curtis, aksamalara dair bilgilerin şu an için “sınırlı” olduğunu lakin Çin’de kapanmaların daha fazla kente yayılmasının “küresel tedarik zincirlerini” riske atabileceğini vurguluyor.
Memleketler arası Para Fonu (IMF) de bu ayın başlarında yaptığı açıklamada Çin’deki kapanmaların Rusya-Ukrayna savaşının tesirlerini daha da kötüleştirebileceği ikazında bulunmuştu.
Hakikaten savaş nedeniyle IMF global büyüme iddiasını yüzde 4,4’ten yüzde 3,6’ya düşürdü. Bu oran geçen yıl yüzde 6,1’di.
Asya’da geçen yıl yüzde 6,5 olarak kayda geçen ekonomik büyümenin bu yıl yüzde 4,9 seviyesinde kalacağı belirtiliyor.
IMF’nin açıklamasında, “Tedarik zincirlerindeki mümkün dağılmalar ve buna eklenen jeopolitik tansiyonlar, geçtiğimiz on yıllar içinde gelişen bu bölge için uzun vadede risk oluşturmaya devam ediyor” tabirleri yer aldı.
