Ukrayna’daki savaş, ülkede kalan vatandaşları derinden etkilemeye devam ediyor. Horbones ailesinin yaşadıkları ise biraz daha farklı. Mykyta Horbones, savaştan evvel içerik yöneticisi olarak çalıştığı bölgesel başşehir Chernihiv’den daha inançlı olacağına inanarak annesi Iryna ve babası Serhiy’i de alıp Lukashivka’ya gelmişti. Bunu yaparken düşman askerlerle birlikte yaşamak zorunda bırakacağından habersizdi.
Kuzey Ukrayna’daki Lukashivka köyü, Chernihiv kentinin kuşatmasının bir modülü olarak Mart ayında Rus güçleri tarafından ele geçirildi.
Askerler, köyde yaşayan herkesin telefonlarına el koydu ve kimliklerini denetim etmek için halkı bir garajın önünde sıraya dizdi. O sırada 25 yaşındaki Mykyta vurulacaklarından korkuyordu. Askerler köylülerin ordudan olmadığını doğrulayana kadar onları sırada bekletti. Lakin köylülerin köyden ayrılmaları yasaklandı ve bunu denerken yakalananların vurulacağı konusunda sert ikazlar yapıldı.
KİLERDE SEBZELER DEĞİL ASKERLER VARDI
Rus birliklerinin köye girmesinden günler sonra, bir patlama ve akabinde çıkan bir yangın Horbones ailesinin meskenini yok etti ve onları komşularına sığınmaya zorladı. Lakin kısa müddet sonra meskenlerinin yıkıntılarına geri dönmeye ve hayatta kalan tek odada kalmaya karar verdiler. O oda bir kilerdi.
Pancar ve patates depoladıkları yere inen kapıyı açtıklarında aile, beş Rus askerinin orada olduğunu gördü. Düşman askerler onları içeri davet etti ve girmekten öteki talihleri da yoktu. Zira aile hem silahsız ve hem de dehşet içindeydi. Aile, yaklaşık üç hafta boyunca, yalnızca 200 metrekarelik bir alanda beş düşman askerle birlikte yaşamak zorunda kaldı. En küçüğü 36 yaşında olan askerler sırayla nöbet tutuyor, kurşun geçirmez yelek giyerek uyuyor ve silahlarını ellerinden bırakmıyorlardı.
Lukashivka’nın öbür yerlerinde yaşayanlar, Rus askerlerinin kendilerini tehdit ettiğini ve konutlarını yağmaladığını söylüyordu. Hatta yakınlardaki öbür köylerde, Ukrayna kuvvetlerine yardım ettiğinden şüphelenilen erkekler, Rus kuvvetleri tarafından infaz ediliyordu. Aile, tüm bunları bildiğinden kilerde epey huzursuz bir formda yaşıyordu.
‘ONLARDAN NEFRET ETTİĞİMİZİ ANLADILAR’
Düşman askerlerle geçen bu üç haftalık süreç Ukraynalı aileyi hayatlarını ve ülkelerini harap eden bir ordunun üyeleriyle rahatsız edici bir yakınlaşmaya zorladı. Horbones ailesi hayatta kalabilmek için düşmanlarıyla uygun alakalar içinde olmak zorundaydı.
“Başka seçenek yoktu” dedi Mykyta. “Medeni olmaya çalıştık lakin sanırım onlardan nefret ettiğimizi anladılar.”
Mykyta Horbones
‘PUTİN HER ŞEYİ TEKRAR İNŞA EDECEK’
Aile, kahvaltıdan sonra Rus askerlerinin ekseriyetle dışarı çıktığını ve günün ilerleyen saatlerinde Ukrayna güçlerinden yağmaladıklarını argüman ettikleri silah ve mühimmatla geri döndüklerini söyledi. Askerler, aileye kendilerini kurtarmak için geldiklerini söylerken Putin’den de güya bir ilahmış üzere bahsediyordu.
Küçük ve hoş köyleri daima bombardıman altındaydı.
Askerler onlara “Putin her şeyi yine inşa edecek” diyordu. Aileye, Rusya yahut Beyaz Rusya’ya tahliye edilecekleri, bir iş ve bir daire verilecekleri konusunda garanti verdiler.
Askerler birebir vakitte aileyi anlattıkları öykülerle de korkutmayı başarıyordu. Kumandanlarının bir mecnun olduğunu ve Sovyetler Birliği rozeti olan yağmalanmış bir motosikletle Lukashivka’yı dolaştığını söylüyorlardı. Hatta bir kezinde Ukraynalı bir adamı kendi içeceğinden içmeye zorladığını ve onu bir mayın tarlasında yürümekle tehdit ettiğini söylediler.
“Daha da berbatı olabilirdi” dedi askerlerden biri. “En azından köyünüz daha makûs kumandanların yer aldığı birliklerin elinde değil”
‘DÜŞMAN ASKERDEN ÖĞRENDİKLERİMİ ORDUYA İLETECEĞİM’
Bir gün askerler, Mykyta’dan yollarını bulma konusunda yardım istediler. “Kiev ne tarafta?” diye sordu içlerinden biri kilerin duvarına lokal köylerin bir haritasını çizerek. Mykyta, onları yanlış yönlendirebilirdi ancak sonuçlarından korkuyordu. Ailenin dış dünyayla hiçbir kontağı yoktu, fakat Mykyta, gelecekte faydalı olabileceğini düşündüğünden askerlerin ne yaptığını anlamak için elinden geleni yapıyordu.
Mykyta, “Bu insanların er ya da geç ayrılacağını biliyorduk ve bu bilgileri ordumuza ileterek bir formda onlara yardım edebileceğiz” dedi. Lakin pek bir bilgi vermediler. Askerler baş başa bir şey konuşmak istediklerinde dışarı çıkıyorlardı. Mykyta duyduklarına nazaran onların tank teknisyeni olduklarını iddia etti.
YAKTIKLARI UKRAYNALI ASKERLERİN KİMLİKLERİNİ GETİRDİLER
Askerler dışarı çıktıklarında bazen Ukraynalıların meskenlerinden yağmalanmış yiyecek ve banyo materyalleri getirirken, birçok vakit yaktıkları Ukraynalı askerlerin kimlikleriyle geri döndüler.
Ruslar dış dünyayla bağlantısı kopan aileye Kiev’in kuşatıldığını, Chernihiv’in düştüğünü ve Ukrayna Devlet Lideri Volodymyr Zelensky’nin ülkeden kaçtığını söyledi. Mykyta, adamların bir radyo ile geri döndüğü Mart ayının ortasına kadar neye inanacaklarından emin değildi. Köyde elektrik yoktu ancak askerler telsizi jeneratörlerine bir kabloyla bağladılar.
ARTIK ASKERLERLE KONUŞUYORLARDI
“Çernihiv ve Kiev’in hâlâ savaştığını duyduğumuza sevindik” dedi Mykyta. Vakitle, bariyerler yıkıldı ve aile beş askeri tanımaya başladı: Yuriy, Roman, Ruslan, Zakir ve Alexiy. Adamlardan biri Suriye ve Afganistan’da misyon yapmıştı. Ordu, Ruslan’ın çocuklarından birini, idman yaparken aldığı omurilik yaralanması nedeniyle tıbbi tedavi için Moskova’ya göndermişti.
Askerler ayrıyeten aile üyelerine geçimlerini neyle sağladıklarını da sordu. Serhiy onlara marangoz olduğunu söyledi. İçerik yöneticisinin ne olduğunu bilmiyorlardı, bu nedenle Mykyta onlara kolay bir formda yaptığı işi anlattı.
YEMEK YAPMAK İÇİN ASLA YARDIM İSTEMEDİLER
Askerlerden Yuriy, kilerde herkes için yemek pişirdi. Birden fazla vakit Rus askeri erzaklarını yediler, lakin Horbone’lar kendi stoklarından patates ve konserveyi de askerlere verdi. Ayrıyeten Rus askerlerinin köyde vurduğu ineklerin etleri de vardı. Bazen de işgal altındaki bölgelerde Rusların insani yardım olarak dağıttığı çorbaları yediler. Aileden bazen bir ateş yakması ya da su getirmesi istendi fakat asla yemeklerin hazırlanmasına yardım etmeleri istenmedi.
Iryna, “Sanırım onları zehirleyeceğimizden korktular” dedi.
‘SİZİN SAYENİZDE ARTIK HİÇBİR ŞEYİM YOK’
Mykyta, komşularından biri iç kanamadan öldüğünde ve onu askerlerle birlikte bir avluya gömdükten sonra, savaş gerilimiyle yaşamanın zorluklarının bir defa daha farkına vardı. 23 Mart civarında, köyden bir bayanın doğum sancıları başlamıştı ve akrabaları, köyün en sıcak yeri olduğu için ailenin mahzeninde doğum yapıp yapamayacağını sordu. Askerlerden ikisi bir yeri temizledi, dezenfektan olarak kullanmak için alkol ve pak çarşaflar buldu. Sıhhat vazifelilerinin de yardımıyla Victoria isminde bir kız çocuğu doğdu. Iryna, “Onlarda hâlâ bir insanlık kırıntısı vardı” dedi.
Iryna, Zakir’in ailesinden ve kırsaldaki kulübesinden hasretle bahsettiğini hatırladı. Karşılık verdiğini söyledi: “Benim de çiçekli hoş bir bahçem vardı fakat artık sayenizde hiçbir şeyim yok.” Zakir sessiz kaldı, lakin daha sonra yine inşasına yardım etmek için Rusya’dan para göndermeye kelam verdi. Aile, askerlerin savaş hakkında kuşkuları olduğunu gösteren öteki açıklamalarda bulunduğunu söyledi.
Iryna Horbones
‘MİSAFİR OLARAK GELSEYDİNİZ HOŞÇA KAL DERDİM’
Iryna, vakit zaman askerlerin tüfeklerinden birini alıp onları vurmak için güçlü bir dürtü hissediyordu. Yalnızca sonuçlarını hayal ederek bu isteği bastırmayı başarıyordu. Bu ortada savaş bittiğinde nasıl yaşayacaklarını da düşünmeden edemiyorlardı. Zira her şeyleri ellerinden gitmişti.
Serhiy, 30 Mart’ta askerlerin hudutlu göründüğünü söyledi. Aile, sorunun ne olduğunu sordular lakin bir cevap alamadılar. Sonraki gün şafak vakti, adamlar kalkıp eşyalarını toplamaya başladılar, ayrıyeten ailenin yastık ve battaniyelerinden kimilerini da aldılar. Aile, neler olduğunu görmek için onları kilerden dışarıya kadar takip etti. Lukashivka’dan ayrılmaya hazırlanan bir dizi Rus aracı gördü. Beş Rus askeri veda etti. Serhiy, harap meskeninin eşiğinden onlara, “Buraya konuk olarak gelseydiniz, hoşça kal derdim lakin sen benim düşmanımsın” diyerek veda etti.
The Wall Street Journal’de yer alan ‘Ukrainians in Occupied Village Learn to Live With the Enemy’ isimli yazıdan derlenmiştir.
