“Burada emel para kazanmak değil. İç güdülerim bana, azami itimat duyulan ve geniş kitleleri kapsayan bir kamusal platformun medeniyetin geleceği için ziyadesiyle değerli olduğunu söylüyor.”
Tesla ve SpaceX CEO’su Elon Musk, geçtiğimiz perşembe günü çıktığı TED sahnesinde Twitter’ı satın alma fikrini bu sözlerle açıkladı. TED CEO’su Chris Anderson’a konuşan Musk, yaptığı 43 milyar dolarlık teklifin ardında, Twitter’ın muteber bir demokrasi platformu olarak kalmasını sağlama fikrinin yattığını belirtti.
Bir kere daha Twitter’ın içerik moderasyon siyasetlerine değinen ve tabir özgürlüğü vurgusu yapan Musk, bu husustaki kıstasını da “Sevmediğiniz birinin, sevmediğiniz bir şeyi söylemeye müsaadesi var mı? Şayet yanıt ‘evet’se tabir özgürlüğümüz var demektir” tabiriyle özetledi.
Platformun moderasyon kurallarının ve birtakım kullanıcıları engelleme kararlarının sansüre vardığını belirten Musk, birilerini rahatsız etse de yasa dışı bir şey söylenmediği surece o tweet’in yayında kalması gerektiğini belirterek, “Eğer gri alandaysa, bırakın o tweet varlığını sürdürsün” tabirlerini kullandı.
Musk’ın son periyottaki tweet’lerinde de altını sık sık çizdiği bu noktalar, Twitter’ın dünyanın en varlıklı beşerinin elinde şu ankinden çok daha özgürlükçü çok daha demokratik bir yer olacağı izlenimini uyandırıyor. Lakin toplumsal medya sanayisi üzerine çalışan uzmanlara nazaran tam aksisi bir kâbus senaryosu, yüz milyonlarca Twitter kullanıcısını ve dünyanın geri kalanını bekliyor.
2021’in ikinci çeyreği prestijiyle sitenin günlük etkin kullanıcı sayısı 206 milyon. Ocak 2022 bilgilerine nazaran ise Türkiye 16,1 milyon kullanıcıyla dünyada yedinci sırada.
2021’in ikinci çeyreği prestijiyle sitenin günlük faal kullanıcı sayısı 206 milyon. Ocak 2022 bilgilerine nazaran ise Türkiye 16,1 milyon kullanıcıyla dünyada yedinci sırada.
MUSK DOPİNG TESİRİ YARATTI
Yıllardır Facebook’un ve kardeş platformlarının tek bir kişinin yönetimi altında olmasının yarattığı meselelerle savaşan uzmanlar, ikinci bir platformun da emsal bir yola girişinin telaşlarını taşıyor.
Korkuların en büyük odağını ise Musk’ın içerik moderasyonunun azaltılmasına ait kelamları oluşturuyor. Uzmanlar, tabir üzerinde rastgele bir denetim olmamasının, toplumsal medya platformlarını kullanılamaz hale getirdiğini belirtiyor. Bu durum bilhassa binlerce kişinin birebir argümanın farklı versiyonlarının tekrar üretmesini sağlayabilen bireylerin işine yarıyor. Akabinde algoritmalar sayesinde etkileşim (ve hasebiyle reklam gelirleri) en üst düzeylere çıkıyor.
Harvard İşletme Okulu’ndan emekli Profesör Shoshana Zuboff, “Bu bir felaket. Sorun yalnızca Elon Musk’tan ibaret değil lakin Musk’ın Twitter’ı almak istemesiyle soruna doping verilmiş üzere oldu” sözlerini kullandı.
Tıpkı vakitte “The Age of Surveillance Capitalism” (İzleme Kapitalizmi Çağı) isimli kitabın da müellifi olan Zuboff, insan davranışları hakkındaki dataların toplanmasından elde edilen yararın, bu yeni ve şu ana kadar denetim altına alınmamış devrin can damarı olduğunu söyledi.
Washington Post’a konuşan Zuboff, Facebook ve Twitter üzere toplumsal medya şirketlerinin kullanıcılarından mümkün olduğunca fazla data topladığını, akabinde bu bilgiden faydalanarak, kullanıcıların platform üzerinde geçirdikleri süreyi artırmaya çalıştığını zira bu sayede para kazandığını belirtti. Lakin platformların tarafsız olmadığını belirten Zuboff, “Kullanıcıları internete çekerken yalnızca tartışmaları değil, inançları ve hatta fizikî aksiyonları de dönüştürüyorlar. İnsanları gerçek hayatta protestolara katılmak üzere olağanda yapmayacakları şeyleri yapmaya yönlendiriyorlar” diye konuştu.
Bu kadar gücü tek bir şirkete vermenin gereğince makus olduğunu, Mark Zuckerberg ya da Musk üzere tek bir kişinin bütün yetkiyi elinde tutmasının ise demokrasiyle bağdaşmayacağını söz eden Zuboff şöyle devam etti:
“Kontrolü ve dengeyi sağlayan hiçbir iç ya da dış güç olmayacak. Tıpkı Zuckerberg üzere, Musk da beşerler hakkında çok büyük bir data havuzuna ve bunu onları manipüle etmek için kullanma hünerine sahip olacak. Bu durum daha evvel var olmuş hiçbir şeyle kıyaslanamaz. Bu sayede Musk hem birey davranışının bütünlüğüne hem de kolektif davranışın bütünlüğüne müdahale edebilir.”
Zuckerberg geçtiğimiz yıllarda ABD’li senatörlerin sıkıntı soruları karşısında ter dökmüştü
ZUCKERBERG EN AZINDAN HİSSEDARLARI DÜŞÜNMEK ZORUNDA
Zuboff, Facebook örneğini sürdürerek, “Zuckerberg şu an göklerdeki klavyesinin başında oturup, insanların günbegün, saatbesaat daha öfkeli ya da daha sakin olacağına, yayın kuruluşlarının yaşayacağına ya da öleceğine karar verebiliyor” sözlerini kullandı.
Lakin Twitter-Facebook kıyasının tam olarak örtüşmediği noktalar da var. Zuckerberg, Facebook’un en büyük hissedarı olmakla birlikte en azından bir idare konseyine hesap veriyor. Üstelik şirketin hissedarlarının çıkarlarını koruyan ABD Menkul Değerler ve Borsa Komitesi da bir denetleme sistemi misyonu görüyor. Tüm paylarına Musk’ın sahip olacağı bir Twitter, Facebook’tan bile daha telaş verici ihtimaller taşıyor.
Öbür yandan Musk’ın Twitter’ı satın alma teklifinin, halihazırda devam eden süreçleri hızlandırması da mümkün. Örneğin Brookings Enstitüsü araştırmacılarından Bill Baer, tek bir kişinin bir toplumsal ağ üzerinde “tekele yakın” bir denetim sağlamasının siyaset yapıcıların tasalarını artıracağını belirtti. Geçmişte düzenleyici kuruluşlarda misyon almış bürokratlar ve monopolle çaba savunucuları da Musk’ın Twitter’ı satın alma teklifinin Kongre’nin interneti yönetecek bir maddeyi kabul etmesi gerektiğine dair gereksinimin altını çizdiğini söz ediyor.
KULLANICILAR KURALSIZ ORTAM İSTEMİYOR
Toplumsal medyanın artılarının eksilerinden fazla olduğuna inanan bölüm temsilcileri bile, Musk’ın tahayyülündeki Twitter’ın kullanıcılar ve yatırımcılar için berbat bir senaryo olduğunu düşünüyor. Hakikaten geçtiğimiz yıllarda Twitter’ın içerik idare siyasetlerinin fazla baskıcı olduğunu düşünen kullanıcılara hitap eden Gab ve Parler üzere yeni platformlar ortaya çıktı. Ancak hiçbiri Twitter’ın yerini almayı başaramadı.
Carnegie Barış Vakfı analistlerinden Alicia Wanless bunun bir tesadüf olmadığını, insanların kolay kurallar beklentisi içinde olduğunu belirtti. Wanless, “Musk Twitter’ı satın alıp, bugün nostaljiyle hatırlanan internetin birinci günlerine döndürmeye çalışabilir. Fakat Gab üzere en zayıf topluluk kurallarına sahip platformlar sıralamalara bile giremiyor zira bu getirisi olan bir iş değil” tabirlerini kullandı.
Elektronik Hudut Vakfı Sibergüvenlik Yöneticisi Eva Galperin de sıkıntıya kullanıcı hakları ekseninde bir yorum getirdi. Galperin, “Twitter’ın siyasetleri üzerinde rastgele bir kişinin mutlak denetim sahibi olmasının insan hakları ve şahsî güvenlik üzerindeki tesirleri beni kaygılandırıyor. Bilhassa de içerik moderasyonunun gerçeklerini anlamadığını tekraren göstermiş bir kişinin mutlak sahipliğinin tesirlerinden dolayı kaygılıyım” diye konuştu.
Musk’ın yasal olan her şeye müsaade verme yaklaşımını da hatırlatan Galperin, “Twitter’ın içerik moderasyon uygulamalarının çok eksiği var lakin Musk’ın savunucusu üzere göründüğü siyasetleri 10 yıldan fazla vakit evvel denediler ve yürümedi” dedi
İnsan hakları savunucuları, içerik moderasyon kurallarının gevşetilmesinin bayanları, azınlıkları ve yerleşik sistemin dışında kalmış başka kümeleri orantısız etkileyeceğini de vurguladı.
2016 ÖNCESİNE GERİ Mİ DÖNECEĞİZ?
Geçmişte Facebook’un güvenlikten sorumlu zirve yöneticisi vazifesinde bulunan Alex Stamos ise Musk’ın hayalindeki Twitter’ın gerçek dünyayla ilgisi olmayan, güçlüyü daha fazla güçlendirecek bir ortam olduğunu belirterek, “Moderasyonun olmadığı durumlarda, fikrini lisana getirecek herkes, mevtten tecavüz tehditlerine her türlü rasgele hakarete açık hale gelir. İnternetin temeli budur. İnsanların etkileşim kurmasını istiyorsanız, kolay kurallara gereksiniminiz var” dedi.
Musk’ın Twitter’ı herkesin görüşünü lisana getirdiği bir kent meydanına benzetmesini de “kusurlu bir analoji” diye nitelendiren Stamos, “Bu meydan yüzlerce kilometre uzaktan kimliklerini açık etmeden etkileşime girebilecek yüz milyonlarca beşerle dolu. Bir Rus trol çiftliği, yüzlerce kişi yaratıp kent meydanına salabilir” tabirlerini kullandı.
Brown Üniversitesinde yanlış bilginin yayılımı ve toplumsal medya moderasyon siyasetleri üzerine çalışmalar yapan Claire Wardle ise “Kimin sesinin duyulduğuna algoritma karar veriyor” derken Musk’ın argümanlarının 2016 seçimlerinden öncede kaldığını söyledi. Hatırlayabileceği üzere o periyotta yabancı ülkelerin seçimlerin sonucuna tesir etmek için hayata geçirdiği yanlış bilgi yayma kampanyalarının kapsamı hem kullanıcıları hem de uzmanları şoke etmiş ve daha gelişmiş moderasyon teşebbüslerinin yolu açılmıştı.
Wardle, “Çok saftık zira bu platformların nasıl silah olarak kullanılabileceğini anlamıyorduk. O vakitlerde olduğumuz noktaya dönme fikri tam bir felaket” dedi. Ancak Musk’ın personel güvenliği, araç güvenliği ya da borsa üzere birçok başlıkta denetleyici ve düzenleyici kuruluşlara ait nefreti düşünüldüğünde, Twitter’da bu türlü bir dünya hayal etmesi de kimseyi şaşırtmıyor.
Elon Musk’ın hayalindeki Twitter’ın en değerli ögelerinden birini de “açık kaynak” yaklaşımı oluşturuyor. Açık kaynak, Twitter’ın kodlarının ve algoritmasının herkesin ulaşabileceği bir platformda yayımlanması, bu kodlar üzerinde herkesin çalışabilmesi, kusurları herkesin görebilmesi, herkesin değişiklik önerebilmesi manasına geliyor. Twitter algoritması kimin hangi tweet’i gördüğünü, hangi tweet’lerin öne çıkarıldığını ya da geri çekildiğini ve hasebiyle ne kadar irtibat aldığını belirliyor. Fakat uzmanlar bu yaklaşımın Twitter üzere bir platformun algoritmasında işlemeyeceğini belirtiyor. Zira günümüzde rastgele bir vakitte milyarlarca içerik parçacığını birebir anda işleyen ve paylaşımı yapandan paylaşımın popülerliğine sayısız data noktası kullanarak bir içerik sıralaması oluşturan bu algoritma aslında aklımızın alamayacağı kadar büyük ve karmaşık. O kadar ki birçoğumuzun bilgisayarları dahi bu bilgiyi işleyebilecek güce sahip değil. Tufts Üniversitesi’nde teklif motorlarının gerisindeki algoritmaları çalışan antropoloji profesörü Nick Seaver, “Algoritma tek bir şey değil” derken birçok vakit teknoloji şirketlerinin bile neden bir paylaşımın başkasına üstün geldiğini anlamadığını belirtiyor. Boise State Üniversitesi’nde teklif motorlarını çalışan bilgisayar bilimleri uzmanı Michael Ekstrand ise Twitter’ın makine öğrenmesi algoritmalarını eğitmek için kullandığı saklı formülünü ve açıklasa bile dışarıdan öbür birinin bu datayı anlamlandıramayacağını söz ediyor. Bu bilginin açıklanması önemli güvenlik dertlerini da beraberinde getiriyor. Colorado Üniversitesi’nde enformasyon bilimi üzerine dersler veren Prof. Robin Burke, “Algoritma yalnızca buzdağının görünen ucu. Suyun altında Twitter’ın elindeki tüm bu datalar var” tabirlerini kullanıyor.
CNN Business’ın “Elon Musk says his offer to buy Twitter is about ‘the future of civilization,’ not making money”, The Washington Post’un “Musk bid for Twitter underscores the risks of social media ownership” ve “Elon Musk wants Twitter’s algorithm to be public. It’s not that simple.” başlıklı haberlerinden derlenmiştir.
