◊ İki boks efsanesi… Meksikalı boksör Julio César Chávez ile ‘Altın Çocuk’ lakaplı, Meksika asıllı Amerikalı boksör Oscar De La Hoya’nın tarihe geçen maçını ve iki kültür ortasındaki tansiyonu belgeseliniz “La Guerra Civil”de işlediniz. Bu belgeseli yönetmenizi Oscar De La Hoya istemiş, hakikat mu?
– Evet. Oscar benim 25 yıllık arkadaşım. Aradı ve “Hey, bu dövüşün 25’inci yıldönümünü sahiden büyük bir biçimde kutlamak istiyoruz. Belgesel yapacağız, sen yönetir misin” dedi. “Aman Rabbim, boks mu? Ring, yumruklar ve istatistikler üzere mi? Hayır, bunu yapmak istemiyorum, beni ilgilendirmiyor” dedim.
◊ Sonra neden kabul ettiniz?
– Enteresan olan şu ki, o arbedeyi hatırlıyorum. Bizim konutumuzu de ikiye bölmüştü zira. “Mesele nedir? Hepimiz Oscar De La Hoya’yı desteklemiyor muyuz” demiştim. Babam ise “Hayır, Julio’yu destekliyoruz” demişti. Beşerler taraf seçti yani. Boks maçlarında ırk kullanmaktan asla çekinilmiyor. “Siyah adam İtalyan’a karşı”, “İngiliz boksör Amerikalıya karşı” üzere. Sadece tansiyon yaratmak için ırk ve milliyeti kullanıyorlar lakin iki Meksikalı boksörü karşı karşıya getirmenin nüanslarını bilmiyorlardı. Sahiden topluluğumuzu böldü. “Pueblolu boksör, Amerikalı Altın Çocuk’a karşı!” Bunu anlatmak istedim.
◊ Nasıl bir çalışma oldu?
– Bitirdikten sonra Julio’ya ve Oscar’a göstermekten korktum.
◊ Neden?
– Zira belgeselin tam olarak boksla ilgili olmadığını düşünüyordum. Bir spor belgeseli yapıyorsanız ve bilhassa herkesin gördüğü bir hengameyi anlatacaksanız, daha evvel görülmeyen, duyulmayan, bilinmeyen bilgiler vermelisiniz. Ve bunu nitekim başardığımızı düşünüyorum.
ONUN YAŞADIKLARINI BEN DE YAŞADIM
◊ Hoya, “Neden direktör olarak Eva’yı seçtin? O ne anlar” diye yansılar aldı mı?
– Evet, hem de çok fazla. Fakat o bu hususta hiç çekinmedi. Bu sorulara anında “Ne demek istiyorsun” der üzere bir bakış attı. Herkese “Eva beni tanıyor. Öykümü biliyor. Benim yaşadığım tecrübesi o da yaşadı” dedi. Ben de onun üzere Meksika asıllı Amerikalıyım. Oscar, Olimpiyatlarda ABD için altın madalya kazandığında ringde elinde Amerika bayrağı ile Meksika bayrağı tutmuştu. Kutlamak için ringin etrafında koşarken neredeyse onu diskalifiye ediyorlardı. “Bunu yapamazsın, sen ABD için altın kazandın” diyorlardı. Lakin Oscar, Meksikalı tarafıyla çok gurur duyuyordu. Orada “Ben tıpkı vakitte Meksikalıyım” der üzereydi. Ve bunu vefat eden annesi için yapmıştı. Belgeseli bu bakış açısıyla, “İki tarafı da kutlayamaz mıyız” bakışıyla anlattım. Bu yüzden beni seçti. Zira ben de onun yaşadığı şeyleri yaşıyorum. Evet, boks uzmanlığım değildi fakat boks uzmanlarını buldum. Beşerler bana “Yarı Meksikalı, yarı Amerikalısın” dedikleri vakit ben “Hayır, ben yüzde 100 Meksikalıyım ve yüzde 100 Amerikalıyım” derdim. İkisi bir ortada olabilir zira.
PANDEMİDE ÇEKMEK BİR MEYDAN OKUMAYDI
◊ Belgeseli pandemi periyodunda çektiniz. Ne üzere zorluklar yaşadınız?
– Mutlaka bir meydan okumaydı. Röportaj yapmak istediğim bireylerin listesini hazırladığımda evvel haritaya baktım. New Jersey, New York, Las Vegas, Meksika, Mérida, Yucatán ve Tijuana’ya gitmek gerekiyordu. Kamerayı alıp ben mi gideyim? Tek başıma mı gitmeliyim? Bilhassa Oscar ve Julio ile doğal bir yakınlık yaratmak, odada onlarla birlikte olmak istiyordum. Bütün bu lokasyonlara gitmek bizim için bir meydan okumaydı. Fakat bunun dışında, bir belgesel yapmak için de eksiksiz bir vakitti. Zira istediğimiz kadar kurgu alanında kalıp bütün gün imgeler hakkında konuşabildik. Bulunan arşiv manzaralarını inceledik.
◊ Belgesel yapımcılarının röportaj yapmak istedikleri insanlara erişmeleri pek de kolay olmuyor aslında. Sizin ünlü olmanızın bu duruma nasıl tesir ettiğini merak ediyorum…
– Konuştuğumuz şahıslar aslında Julio ve Oscar sayesinde belgeselde yer almaya “evet” dedi, benim için değil bence…
◊ En çok hangi hususlarda zorlandınız mı?
– Belgesel üretimcisinin, tekil olarak bir şeye odaklanması gerekiyor. Julio ve Oscar sansasyonel kişiliklerdi. Yaşadıkları birçok şey vardı. Birçok kişi, “Uyuşturucu bağımlılığına değinecek misin” diye sordu. Ben “Hayır, belgeselimde ifşa yapmıyorum” dedim. Mevzu çok spesifikti: “Bu büyük atletler, Meksika ve Amerikan toplumunu nasıl etkiledi?” Ben de buna odaklandım ve bu mevzuda konuşacak bireyleri seçtim.
ÜNLÜ OLMAK İSTİYORSANIZ KANSERE ÇALE BULUN!
◊ Diğerlerine mentorluk yapmak sizin için ne kadar kıymetli? Ve gençlere neler tavsiye ediyorsunuz?
– Genç sinemacılara her vakit söylediğim şey, “oyuncu olmayı” istemeleri. Şayet bu işi yapma emelleri ünlü olmaksa, gidip bir hastalığa deva bulmayı denesinler. Zira o vakit ünlü olurlar.
Hakikaten yaratmak istiyor musun? Hakikaten yazmak istiyor musun? Hakikaten oyunculuk yapmak istiyor musun? Senin hedefin ne? Evvel bu soruların yanıtını bulsunlar.
Bir başka bahis da; rol modellerinizi tanımak zorunda değilsiniz. Ben Oprah’ı (Winfrey) tanımıyorum fakat onu çok seviyorum. Ondan çok şey öğreniyorum. Ve onun yaptığı her şeyi izliyorum.
Beşerler “Ah, erişimim yok. Nasıl bir yol izlemeliyim?” dediğinde “Hayır herkesin erişimi var” diyorum. Adam McKay’in büyük bir hayranıyım ve ona ilişkin her şeyi izledim. Sahnelere yaklaşımı ne biçimde, nasıl yazıyor, neden bu türlü çekiyor, neden uzun lensleri kullanıyor…
Sonunda onunla tanıştım lakin bu mevzuları hiç konuşmadım.
Yalnızca ona ilişkin her şeyi tekraren izledim, her röportajını okudum. “Nasıl yaparım, Hollywood’da değilim” diyemezsin. Yalnızca yap. Yaparak öğrenirsin zati.
JULIO İLE TANIŞTIM VE ONA ÂŞIK OLDUM
◊ Belgesel çekmek, bir nevi gazetecilik yapmak demek aslında. Siz de belgesel yapmak için gazeteci bakış açısına sahip olmak gerektiğini düşünüyor musunuz?
– Evet, katiyen o denli. Objektif de olmak gerek… Oscar benden bu belgeseli yapmamı istediğinde objektif olmam ve belgeselin “yüzde 50 Oscar-yüzde 50 Julio” olması gerektiğini biliyordum. Julio’yu tanımıyordum ancak Oscar arkadaşımdı. “Umarım önyargılı olmam. Umarım bir istikamete gerçek eğilmem” diyordum. Sonra vazifemin beşerler hoşlansa da hoşlanmasa da tüm bu hoş öyküleri sunmak olduğunu düşündüm. Julio ile tanıştım ve ona âşık oldum! “Aman Yaradanım, keşke seni tüm hayatım boyunca tanısaydım” dedim. Kıssası delice ve şaşırtan. Ve Julio hâlâ Meksika’nın en büyük efsanesi. Oscar, Meksikalı Amerikalı. Meksika tarafında insanların sahiden güçlü fikirleri vardı, “Bir Meksikalı değil” ya da “Yeterince Meksikalı değil” üzere. Ben de tüm yaşananları hatırlıyorum…
◊ Sizce bu belgeselin maksadı, doğrulamak ve bir nevi ‘açıklamaya çalışmak’ mı?
– Bilmiyorum lakin belgesel topluluğumuzda çok hoş bir sohbete ve karışıklığa neden oluyor. Sineması bu bakış açısıyla yapmak istememin nedeni, topluluğumuzun hâlâ karşı karşıya olduğu sıkıntıların olması. Biz bir ortada olan bir küme değiliz. Latin topluluğu olarak çok parçalandık. Ringin dışında savaşacak daha büyük kavgalarımız var. Nasıl toplanıp bir ortaya geleceğimizi, eşit eğitime, sıhhat hizmetlerine yahut oy kullanma hakkına nasıl erişeceğimizi tartışmalıyız. Kazanmamız gereken savaş bu. Yani farklılıklarımızı değil, benzerliklerimizi bulmalıyız.
