Ankara’ya temaslarda bulunmak üzere gelen ABD Dışişleri Bakanlığı’nın siyasi işlerden sorumlu müsteşarı Victoria Nuland, Hürriyet’e verdiği özel demeçte, Türkiye’nin Ukrayna krizinde merkezi rol oynadığını kaydetti. Tarafları ateşkes için buluşturma gayretlerini takdir ettiklerini söyleyen Nuland, 1936 Montrö Mukavelesi çerçevesinde Türkiye’nin Ukrayna krizi nedeniyle Boğazları savaş gemilerine kapatmasının ‘çok önemli’ olduğunu belirtti.
Dışişleri Bakanlığı’nda Bakan Yardımcısı Sedat Önal ile görüşmelerde bulunan ve Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu tarafından da kabul edilen Nuland’ın açıklamaları özetle şöyle:
MONTRÖ’NÜN UYGULANMASI
“Türkiye, mutlaka merkezi bir rol oynuyor. Başından bu yana Türkiye, Ukrayna’nın toprak bütünlüğü ve egemenliğinin çok sıkı bir savunucusu oldu. Türkiye, tüm BM formatlarında yapılan toplantılarda bu kanlı taarruza açık ve güçlü bir formda karşı çıktı. Türkiye hem insani yardım hem de güvenlik dayanağı açısından Ukrayna’nın güçlü bir dostu oldu. Montrö Sözleşmesi’ni yaşama geçirmesi de Karadeniz’in bu savaşta kullanılmaması açısından katiyen çok değerliydi.”
ABD Dışişleri Bakanlığı’nın 3 numarası olan Victoria Nuland, Hürriyet’ten Serkan Demirtaş’ın sorularını yanıtladı.
ATEŞKES İÇİN ARABULUCULUK
“Görüşmelere mesken sahipliği konusuna gelince, hem Ukraynalıların hem de Rusların kendilerini eşit formda rahat hissettikleri çok az yer var. Bu açıdan Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın görüşmelerin konut sahipliğini yapma konusundaki teşebbüsleri olumlu. Ekseriyetle, barış görüşmeleri ateşkes sağlandıktan sonra yapılır. Lakin Rusya’nın ateşkes konusunda istekli olmaması bir sonuca ve tahlile ulaşılmasını güçlendiriyor. Tarafların masaya oturarak hangi mevzularda uzlaşıp, hangi bahislerde uzlaşamadıkları hakkında bir açıklığa varmaları eforlarını uygun bir şey olarak görüyoruz. Lakin şu anda tarafların görüşlerinde büyük uzaklık var. Hepimizin şu anda görmek istediği – Türkiye de bunu yüksek sesle lisana getiriyor- ateşkesin sağlanması.”
TÜRKİYE’NİN YAPTIRIMLARA KATILMAMASI
“Bugün bu hususta ve yaptırımların ardındaki mantıkla ilgili olarak (Türk heyetiyle) âlâ görüşmeler yaptık. Putin’in savaş makinesini körükleyen para akışını kesmemiz gerektiğini ve bu savaşta yaptıklarını ağır bir formda ödemesi gerektiğini Türkiye’nin büsbütün anladığını düşünüyorum. Yaptırımlara katılamasa bile topraklarının yaptırımlardan kurtulmak için ve oligarkların kirli paralarının havuzuna dönüşmemesi için Türkiye’nin çok dikkatli olmasının çok daha kıymetli olduğunu düşünüyorum. Bu riskler konusunda hükümette düzgün bir anlayış olduğunu görüyorum.”
STRATEJİK DÜZENEK
“Bu yeni düzeneğin en hoş özelliği, bütün mevzuları tek bir formatta ele alma imkanını sağlaması. İkili bağları ister ticaret olsun, ister insan hakları ve sivil toplum bahisleri olsun konuşabiliriz. Tıpkı vakitte Dağlık Karabağ, Suriye ve Ukrayna üzere bölgesel mevzuları da konuşabiliriz. Demokrasilerin de nasıl otokratik idareler birlikte hareket ediyorsa birlikte hareket etmeleri gerçeğinde olduğundan hareketle global sıkıntıları de bu formatta ele alabiliriz.”
S-400 SORUNU
“Bu yeni Stratejik Sistem ikili bağlarımız kapsamında birlikte uygun çalıştığımız hususları ve meseleleri ele almamıza yardımcı olacak. Bu mevzuyu çok uzun müddettir konuşuyoruz. Bu savaş bağlamında değişik noktalardan biri de Türkiye’nin Rus silahlarının performansını en ön sıradan izleyebilmesi oldu. Ve savaş alanında çok da güzel bir iş yapamadıkları ortaya çıktı, o denli değil mi? Ayrıyeten yaptırımlar nedeniyle Rusya’nın yakın gelecekte kendi ihtiyaçlarını bile tedarik etme zorunda kalacağından bahsetmiyorum bile.”
NATO BİRLİKTE GÜÇLÜ
“Tüm bunlar uzun müddettir altını çizdiğimiz kanıyı güçlendiriyor: NATO ülkeleri birlikte çalıştığında, sistemleri uyumlu olduğunda daha da güçlü olurlar ve Rusya üzere ülkelere bağımlı olmazlar. Rus silahlarının ahlaki olmayan kullanımı ile ilgili raporlardan haberdarız. Bu (S-400) hususta birlikte çalışacağımızdan ümitliyim. Biliyorsunuz, Türkiye’nin F-16 satın alma isteği de var ve bunu da konuşuyoruz. Ancak çok daha değerlisi güvenlik hususlarında dört bir yandan çalışmaya devam ediyor olmamız.”
‘TÜRKİYE-İSRAİL OLAĞANLAŞMASI BİZİM DE ÇIKARIMIZA’
ABD Dışişleri Müsteşarı Nuland, Türkiye-İsrail yakınlaşmasıyla ilgili şu açıklamada bulundu: “Bu bizim de çıkarımıza. Türkiye ve İsrail’in güçlü bağlar içinde olması, ticaret ve güç münasebetinde olmasının bizim de çıkarımıza olduğundan eminiz. Bu savaşın ortaya çıkardığı durumlardan biri de yüksek oranda Rus doğalgazı ithal eden birçok ülkenin kaynaklarını çeşitlendirmek ve bunu da hızlı bir biçimde yapmak zorunda olmaları. Yani, Doğu Akdeniz’de kimileri yakın komşularınızı da kapsayacak halde ve yeni gaz keşifleri ve yeni boru çizgilerini gerektirecek farklı birçok fırsat var. Bu hususlarda çalışmak ve bilhassa Türkiye’nin Rus doğalgazına karşı kaynak çeşitlendirme maksadında yardımcı olmayı istiyoruz.”
