Bir ay öncesine kadar huzur içinde bir hayat süren milyonlarca Ukraynalı, Rus işgalinin başlamasından sonra doğup büyüdükleri mahallelerini bırakıp, birkaç kesim giysi ve kıymetli eşyalarını çantalara atıp, ülkelerini terk etmek zorunda kaldı. Kentlerde susmadan çalan hava saldırısı sirenleri ve gece gündüz süren bombardımanlar onlara gitmekten diğer bir yol bırakmadı.
Birçoğu şiddetli prosedürleri aşıp en az üç-dört gün süren seyahatlerden sonra Polonya’ya ulaşabildi. Artık öteki bir ülkede mülteciydiler! Geçen müddet boyunca savaşın dayattığı bu yeni hayatlarına alışmak isteseler de birçok bunu bir türlü başaramadı.
Hem Ukrayna’dan gelen makus haberler hem de ülkeleri bu haldeyken kaçmış olma duygusu pek birçoklarına ağır geldi. Kimileri çok düşündü ve bir karar verdi: “Şimdi geri dönme vakti!”
SAVAŞ KARANLIK YÜZÜNÜ TEKRAR SAF İNSANLARA GÖSTERDİ
Savaş bir kere daha gösterdi ki her ne olursa olsun en büyük yarayı suçsuz beşerler alıyor. Binlerce can kaybı, yaralanma ve fizikî yıkımın yanı sıra mecburî göç de savaşın en ağır gerçeklerinden. Yakın tarihe baktığımızda da bu durumun toplumlar üzerinde bıraktığı ağır etkiyi ziyadesiyle gördük.
Afganistan, Irak ve Suriye’de savaş nedeniyle milyonlarca insan yurtlarını terk etmek zorunda kaldı. Bilhassa çocuklar, bu kriz ortamlarında ağır bedeller ödedi ve hâlâ da ödemeye devam ediyor.
Birebir durum şimdilerde Rusya-Ukrayna savaşında yaşanıyor. Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği’nin açıkladığı son datalara nazaran yarısından fazlası Polonya’ya olmak üzere 3 milyona yakın Ukraynalı komşu ülkelere geçti.
Bu ağır göçün en büyük mağdurları ise her zamanki üzere yeniden çocuklar oldu. Birleşmiş Milletler Çocuklara Yardım Fonu datalarına nazaran 7-14 Mart tarihleri ortasında meskenlerini terk etmek zorunda kalan çocuk sayısı 500 bine yakın. Ne olduğunun farkında bile olmayan on binlerce çocuk, aileleriyle birlikte göçe zorlanıyor…
Ne var ki bu akışı aksine çevirmeye çalışan Ukraynalılar da var. Milyonlarca kişi Ukrayna’dan kaçmaya çalışırken yüz binlercesi de ülkeye geri dönmek için inanılmaz bir çaba veriyor. Savaşın birinci günlerinde Polonya’ya sığınan Ukraynalılar, hududa adeta çıkartma yapıp “Korkmuyoruz” diyerek ülkelerine giriş yapıyor.
ZELENSKİ’NİN KELAMLARI SONLARDAKİ UKRAYNALILARI DAHA DA CESARETLENDİRDİ
Ukrayna Başbakanı Denis Şmihal, geçtiğimiz cuma günü yaptığı açıklamada yaklaşık 200 bin Ukraynalının ülkeye geri döndüğünü söz etti.
Rusya’nın Ukrayna’ya daha güçlü biçimde saldıracağı ihtimaline karşı özel uçaklarla ülkeyi terk eden milletvekilleri ve iş beşerlerine seslenen Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenski’nin kelamları de göç eden Ukraynalıları epeyce motive etti. Zelenski, “Kalanlar bizimle olanlardır ve bizdendir. Fazlalıklar sarfiyat, Ukrayna vatandaşları kalır” sözlerini kullanmıştı.
Pekala dönenler neden dönüyor? İşte Polonya hududunda yaşananlar ve ülkelerine dönen Ukraynalıların hikâyeleri…
UKRAYNALI TABİP: “UKRAYNA’NIN BİZLERE GEREKSİNİMİ VAR”
Oleh Trehuba, 44 yaşında bir doktor… Rus işgali başladığında ailesiyle birlikte Dominik Cumhuriyeti’nde tatildeydi. Trehuba, hemşire olan eşi Iryna ve üç çocuğuyla, komşu ülkelere sığınmak zorunda kalan Ukraynalıları tedavi etmek için iki hafta boyunca Avusturya, Almanya ve Polonya hududunda dolaştı.
Tabip Trehuba sonlardaki müşahedelerini şöyle anlattı: “Ülkemize dönmeden evvel huduttaki vatandaşlarımızın sıhhatine bakmak istedik. Lakin buralardaki insanlık dramını hiçbir vakit unutmayacağım. Bayanların gözlerindeki dehşet ve çocukların gözyaşları gözümün önünden hiç gitmiyor…”
Hudutta kaldıkları müddet boyunca eşiyle birlikte yararlı olduklarını da düşünen Trehuba, “Şimdi geri dönme zamanı” diyerek şu tabirleri kullandı:
“Eşimle birlikte bir hafta boyunca ağlayarak dolaştık. Ukrayna’dan gelen haberler çok berbattı. Hâlâ üzücü haberler geliyor. Lakin pes edip kaçmak istemiyoruz. Ukrayna’da kalmaya karar verdik ve döndük. Bir hekim olarak ülkemde bana muhtaçlık var.”
Ukrayna’dan konferans için Türkiye’ye gelen 6 hekim da hudut kapıları ve havaalanlarının kapanması nedeniyle ülkelerine geri dönmek için büyük bir uğraş veriyor.
Her yolu denediklerini söyleyen tabiplerden Irına Serenko, “Maalesef tüm tren istasyonları, havaalanları kapalı ve atak altında. Alternatif yolları deniyoruz. Romanya ve Moldova üzerinden girmeye çalışıyoruz. Kesinlikle ülkemize gideceğiz, korkmuyoruz” diye konuştu.
UKRAYNALI ÖĞRETMEN: “KORKMUYORUM! TEKRAR ÖĞRENCİLERİMLE SINIFTA OLACAĞIM”
Vira Lapchuk 52 yaşında bir öğretmen… Savaş öncesinde Ukrayna’nın batısındaki Rivne kentinde yaşıyordu. Rusya askerleri şimdi yaşadığı kente gimeden Lapchuk, Polonya’da yaşayan oğlunun ısrarlarına dayanamayarak ülkesini terk etmek zorunda kaldı. Konutundan uzak tam bir hafta geçirdi. En sonunda geri dönmesi gerektiğini düşündü ve bu istikamette bir adım attı.
Lapchuk, Rivne kenti güvendeyken tehlikede olanlara yahut korkan çocuklara yardım etmenin vazifesi olduğunu söyleyerek, geçtiğimiz cumartesi gecesi Ukrayna’ya geri döndü. Lapchuk artık korkmadığını vurgularken yaşadıklarını şu cümlelerle anlattı:
“Polonya’da kaldığım sürece boyunca her gün gözyaşı döktüm. Yaşadığım kentin ve ülkemin son halini gördükçe çok üzülüyorum. Ancak artık korkmuyorum. Öğrencilerimle birlikte yine sınıfta olacağımız günlere geri döneceğimizi biliyorum. Güçlü olmamız lazım. Öteki ülkede yapamıyorum. Biz Ukrayna’ya aitiz. Meskenimiz burası!”
SAVAŞTA ÖLEN İKİ ARKADAŞINDAN SONRA DÖNMEYE KARAR VERDİ
Polonya’nın Medyka hudut kapısında Ukrayna’ya giriş yapmak için bekleyenler ortasında Ukraynalı ağır vasıta sürücüleri de var. Onlardan biri de 35 yaşındaki Oleksii Zvieriev…
Zvieriev, savaşın başladığı günden bir gün evvel Kiev’e çok yakın olan Brovary’den Polonya’ya yük taşıyordu. Savaşın birinci günü Polonya’ya giriş yaptı. Planı işi biter bitmez ülkesine geri dönmekti. Ama ailesi Polonya’da kalması konusunda baskı yapıyordu. Bilhassa annesi geri dönmemesi için her gün arayıp ikna etmeye çalışıyordu.
Zvieriev de savaşın her geçen gün ağırlaşması üzerine ailesini de Polonya’ya getirme kararı almıştı. Ta ki Rus işgalinin beşinci gününde, savaşa katılan iki çocukluk arkadaşının Mariupol’deki çatışmalarda öldürüldüğü haberini alana kadar… Arkadaşlarından biri 25, başkası 40 yaşındaydı.
Mariupol şu an dümdüz edilmiş apartmanlar, yıkılmış AVM’ler ve taarruza uğramış bir doğum hastanesiyle adeta İkinci Dünya Savaşı’nı andırıyor. Kentte hayatını kaybedenler için toplu mezarlar bile açılmış durumda.
Oleksii Zvieriev de hayatını kaybeden iki arkadaşının ailelerinin yanında olmak için Mariupol’e dönmeye karar verdi. Zvieriev, “Mariupol, savaştan evvel 500 bin kişinin yaşadığı bir kentti. Günlerdir ağır bombardımana maruz kalıyor. Arkadaşlarımın aileleri güç durumda. Kentte yiyecek ve suyu tükenen beşerler için endişeleniyorum. Artık burada kalmamın hiçbir değeri yok, ülkeme geri dönüyorum. Savaşmaya hazırım” tabirlerini kullandı.
Zvieriev’nin de ortalarında bulunduğu binlerce kişi pazar günü Przemysl İstasyonu’ndan kalkan trenle Kiev’e hareket etti.
“SAVAŞMAK İÇİN GERİ DÖNÜYORUM”
Przemysl İstasyonu’ndan hareket eden trende yer alan bir öteki Ukraynalı da Polonya’daki şantiyelerde altı ay çalışan 28 yaşındaki Denis’ti…
Ceketine takılı Ukrayna bayrağı şeklindeki rozetini yanından hiç ayırmadığını söyleyen Denis, geri dönme kararıyla ilgili “Polonya’da tek başımayım, burada kimseyi tanımıyorum. Neden burada kalayım ki? Vatanıma dönmem en doğrusu… Orduya katılmak, savaşmak için geri dönüyorum. Kazanacağız!” sözlerini kullandı.
Lviv’den kaçmak zorunda kalıp Polonya’ya sığınan 36 yaşındaki Lesa da Ukrayna denetim noktası binasına girmeden önce “Çok korkuyorum lakin ben bir anneyim. Çocuklarımla birlikte olmak istiyorum. Bu çok dehşetli lakin mecburum. Ülkemize sahip çıkmak zorundayız” dedi.
ODESSA’YA GİTMEK İÇİN ÇABALAYAN UKRAYNALILAR
Ukrayna’nın güneyinde Herson’un tam manasıyla Rus denetimi altında olması ve Rusların Mıkolayiv’e yanlışsız ilerleme isteği, Rus güçlerinin Ukrayna’nın ana liman kenti Odessa’ya açılabileceği manasına geliyor. Özetle Odessa, şu an savaşın güney cephesindeki en kilit nokta…
O denli ki işgale hazırlanan kentte caddelerin ve tarihi binaların kıymetli bir kısmı kum torbalarıyla müdafaaya alınmış durumda. Rusların buradaki emeli Ukrayna’nın denizle olan bağını büsbütün kesmek.
Hatta Ukrayna Ulusal Güvenlik ve Savunma Kurulu Sekreteri Aleksey Danilov yaptığı basın açıklamasında, Rus paraşüt birliklerinin buraya iniş yapmayı planladığını lakin hava şartları nedeniyle Sivastopol’a dönmek zorunda kaldıklarını söylemişti.
Görünen o ki, Odessa önümüzdeki günlerde sıcak çatışmaların artması beklenen bir yer. Ama buna karşın Polonya hududundan Odessa’ya gitmek için çabalayan Ukraynalılar da var.
“Odessa’da konutlarımız var, neden burada bir hiç üzere yaşayıp, yerlerde yatalım?” diyen süpermarket kasiyeri Yulia Boychenko, geri dönen birden fazla Ukraynalı üzere tüm riskleri dikkatlice hesapladığını söyleyerek iki çocuğuyla birlikte evvel trenle Kiev’e oradan da Odessa’ya gitmek için Polonya’dan ayrıldı.
86 yaşındaki annesine bakmak için Odessa’ya geri dönen Elena Strushkina ise “Annemin bana muhtaçlığı var. Daha fazla yalnız kalamazdı, üstelik kentte her geçen gün hareketlilik artıyor. Artık ülkemdeyim bir daha gitmeyi düşünmüyorum” dedi. Ayrıyeten konutunun rahatlığını da özlediği söyleyen Strushkina “Annem dışında bakmakla yükümlü olduğum bir köpek ve iki kedim var. Onları da artık yalnız bırakmam” sözlerini kullandı.
The Washington Post’ta yayımlanan ‘As refugees flee into Poland, some Ukrainians have decided to do the unexpected: Go home’ ve Wall Street Journal’da yayımlanan ‘Millions Are Fleeing Ukraine, Some Are Going Back’ başlıklı haberlerden derlenmiştir.
