Ukrayna’nın liman kentlerinden Mariupol, Rusya’nın bombardımanında yerle bir olurken, birçok bayan ve çocuk yüzlerce sivil deniz kıyısındaki bir tiyatroya sığınmıştı. 16 Mart günkü bombardımanda tiyatro binası da isabet aldı. Üstelik içeri sığınanlar bahçeye havadan görünebilecek formda ve Rusça olarak ‘ÇOCUK’ yazmıştı.
Akında şimdi kaç kişinin öldüğü bilinmiyor. BBC binadan sağ çıkanlardan kimileriyle, patlama anında içeride yaşananları konuştu. Kâbus anlarının okuyanı dehşete düşüren ayrıntıları da ortaya böylece çıkmış oldu.
Rus uçakları sabah boyunca kentin üzerinde gezinmişti.
Tiyatronun bahçesine içeride sivil olduğu belirli olsun ve bombalanmasın diye Rusça ‘ÇOCUK’ yazılmıştı
27 yaşındaki öğretmen Mariia Rodionova, bir apartmanın 9. katında meskenini terk etmiş 10 gündür iki köpeğiyle birlikte sığındığı tiyatroda yaşıyordu. Binanın art tarafındaki bir toplantı salonunda sahnenin yanına yerleşmişlerdi.
O sabah dışardaki sahra mutfağından köpeklerini beslemek için balık artıkları almıştı ancak bir an onlara su vermediğini fark etti. Saat 10.00 sularında köpeklerini, tasmalarından valizine bağlayarak içerde bıraktı ve insanların sıcak su kuyruğu oluşturmaya başladığı ana giriş kapısına yanlışsız gitti.
İşte o anda bomba düştü.
Gök gürültüsü üzere büyük bir patlama ile sarsıntı hissedildi. Bunu camların kırılmasıyla çıkan ses izledi. Gerisindeki bir adam gelip onu duvara yapıştırdı ve kendi vücuduyla Mariia’ya siper oldu. Patlama sırasında o denli büyük bir ses çıkmıştı ki kulaklarında acı hissetti, kulak zarlarının patladığını düşündü. Sonra insanların çığlıklarını duyunca hala duyabildiğini anladı.
Patlamanın gücüyle bir öbür adam cama yanlışsız uçmuş sonra yere düşmüştü. Yüzü camla kaplıydı. Başından yaralanan bir bayan ona yardım etmeye çalışıyordu. Maruipol’daki Ukrayna Kızılhaç Teşkilatı’nda istekli olarak çalışan Mariia kendisini toparlayıp ona seslendi ve beklemesini söyledi.
https://twitter.com/DmytroKuleba/status/1504141027879313412
BEŞ YAŞINDAKİ ÇOCUĞUN HAYKIRIŞLARI
Ona “Bekle. Dokunma. Birinci yardım çantamı getiriyorum ikinize de bakacağım” dediğini hatırlıyor. Ama birinci yardım çantası tiyatronun içinde kalmıştı ve binanın o kısmı çökmüştü. “Sadece moloz görünüyordu, içeri girmek imkansızdı. İki saat boyunca hiç bir şey yapamadım. Yalnızca durdum orada. Şoktaydım” diyor.
Soyadını vermeden konuşan 27 yaşındaki anahtarcı Vladislav da o sabah binaya gelmişti. Orada kalan arkadaşlarını yoklamak istemişti. Patlama olduğunda binanın ana girişine yakındı. Çabucak etrafındakilerle birlikte bodruma koştu ve 10 dakika sonra binanın yandığını duydu. Çıktığında tam bir kaosun ortasına düşmüştü.
Birçok insan yaralıydı, kan içindeydi. Kimilerinin kırıkları açıkta görünüyordu:
“Bir anne molozların altında çocuklarını arıyordu. Beş yaşında bir çocuk ‘Ölmek istemiyorum’ diye bağırıyordu. Yürek parçalayıcıydı.”
Yıkılan tiyatronun evvelki ve sonraki halleri
BBC için inceleme yapan McKenzie Intelligence Services, o sabah tiyatrodaki yıkıma muhtemelen tek bir bombanın sebep olduğunu düşünüyor.
İstihbarat faaliyetleri yürüten Londra merkezli araştırma kuruluşunun raporunda şu sözler yer alıyor:
“Roketin binanın tam ortasına düşmüş görünmesinden kalkarak, lazer güdümlü bir bomba olduğunu düşünüyoruz. Hava bombardımanında kullanılan muhtemelen KAB-500 tipi ya da gibisi bir bomba olabilir. Patlamanın özelliklerinden, anında infilak eden bir fünyesi olduğunu anlıyoruz, bu yüzden yerin altındaki katları etkileyememiş.”
Yeniden binanın tam ortasından vurulmuş olması, tiyatro binasının bilhassa maksat alınmış olabileceğine işaret ediyor.
Amerikan Maxar şirketince yayınlanan, tiyatronun taarruzdan evvelki uydu imgelerinde, binanın iki yanındaki çimenlere, havadan rahatlıkla görülebilir formda boyayla “çocuklar” diye yazıldığı fark ediliyor.
Rusya ise tiyatroya saldırdığı tarafındaki haberleri yalanlıyor. Ayrıyeten ülkenin birçok yerinde, en acımasızcası da Mariupol’da olmak üzere sayısız konut ve askeri olmayan tesisi vurduğu belgelendiği halde, Ukrayna’da sivil alanların maksat alındığını da reddediyor.
Mariupol’dan araştırmacı gazeteci Andrei Marusov akından iki gün evvel tiyatroyu ziyaret etmişti.
Mariupol’deki yıkımın izleri silinmeye çalışılıyor
Tıpkı vakitte Milletlerarası Şeffaflık Örgütü’nün Ukrayna masasının eski lideri da olan Marusov “Herkes buranın çok sayıda bayan ve çocuğun bulunduğu bir yer olduğunu biliyordu. Burada yalnızca siviller vardı” diyor.
Bombardımanın yapıldığı Çarşamba günü, sabah saat 06.00 sularında Marusov kente yüksekten bakmak için yaşadığı binanın en üst katına çıkmıştı. Uçaklar hala dolaşıyordu. Rus uçaklarının tiyatronun bulunduğu Azov Denizi kıyısındaki bölgeyi bombaladıkları belirliydi.
“Kent merkezinin alevler içinde olduğunu gördüm ve daima patlamalar duyuluyordu” diyor.
Mariia da savaş uçaklarının o sabah daha erken saatte tiyatronun yakınlarında uçtuğunu ve diğer bir yerlere bomba attığını duymuştu. Ama artık savaş uçaklarının imgesi ve sesine alışmıştı.
Taarruzla ilgili bir çok ayrıntı hala açıklık kazanmadı. Bombardıman sırasında tiyatro binasında yaklaşık 1000 kişinin bulunduğu sanılıyor. Binadakilerin ve kent mahallî yöneticilerinin anlatımlarından, sivillerden kimilerinin yer altındaki sığınağa yerleştikleri düşünülüyor.
Mariia bir kısım insanın da koridorlarda ve yer üstündeki katlarda bulabildikleri yerlere yerleştiklerini anlatıyor. BBC’ye konuşanların anlattıklarından, insanların binanın bütün kısımlarında ve bahçesinde dolaştıkları, gelen gidenin de çok olduğu anlaşılıyor.
Hücumdan bir gün sonra Mariupol Belediye Lideri 130 kişinin kurtulduğunu açıklamıştı. Sonra açıklama güncellenmiş ve birçok kişinin kurtulmuş olabileceği söylenmişti. Ama o vakitten bu yana hiç bir bilgi yok. Kent o kadar güç bir durumda ki tahminen de bu binada tam olarak kaç kişinin bombardımandan kurtulduğu hiçbir vakit açıklık kazanamayacak.
Mariia, 10 gündür bir salonda sahnenin çabucak yanına yerleşmiş olarak yaşıyordu zira köpeklerinden şikayetçi olanlar olmuştu. O salona yerleşmiş olan yaklaşık 30 şahıstan hiç birinin kurtulamadığını düşünüyor. Bombardıman sırasında dışarıya çıkıyor olmasının büyük bir baht olduğunu söylüyor.
Mariupol’deki son durum uydu manzaralarıyla tespit edildi
Patlamadan sonra köpeklerini bulamamış. Büyük bir çaresizlik yaşadığını anlatıyor. “Köpeklerim hayatta her şeyden önemliydi” diyor.
Vladislav ise Mariia’nın da gördüğü bir şeyi doğruluyor. Her ikisi de patlamadan sonra binadan çok sayıda insanın sağ çıktığını görmüşler.
KENTTEN KAÇIŞ
Mariia, “Bazılarının valizleri vardı. Kimse ne yapacağını bilmiyordu ve bölge hala bombalanıyordu” diyor.
Tiyatronun önünde hasara bakarken, yeni bir sığınak aramanın anlamsız olduğunu kavrıyor. Birkaç saat süren şok halinden sonra orayı terk ediyor.
Kenti terk eden araçları durdurmaya çalışıyor:
“İnsanlar panik halindeydi. Kimse beni otomobiline almadı” diyor. Kıyı boyunca yürümeye başlıyor. Kentten çıkmak gerektiğini düşünüyor.
Yürüye yürüye Pişçanka köyüne geliyor Mariia. “Bir bayan çıktı önüme. ‘İyi misin?’ diye sordu. Ağlamaya başladım” diyor.
Bayan ona çay ve yiyecek bir şeyler veriyor ve geceyi orada geçirebileceğini söylüyor. Sonraki sabah Mariia tekrar yola çıkıp Melekine’ye kadar yürüyor. Gece sokağa çıkma yasağı olduğu için akşam 20.00’de durması gerekiyor. Sonraki gün de Yalta’ya, bir sonraki gün de Berdyansk’a ulaşıyor. “Sürekli yürüyordum” diyor.
Mariupol, Rusya’nın Ukrayna’ya yönelik saldırısını en ağır yaşayan kent oldu. Etrafı işgalci birlikler tarafından sarıldı ve neredeyse bir aya yakın müddettir kara ve hava saldırısına uğradı. Son günlerde buna denizden taarruz da eklendi. 300 bin kişi Orta Çağ’daki kuşatmaları andıran hücum çemberinde sıkışıp kaldı. Kentte elektrik, gaz ve su şebekeleri çalışmıyor.
Taarruzda yaralananların bir kısmı hâlâ tedavi ediliyor
Mariia meskenin tehlikeli olduğunu düşünüp tiyatroya yerleştiğinde, birlikte yaşadığı büyükannesi konutu terk etmeyi reddetmiş ve “Burası benim konutum. Öleceksem burada öleyim” demişti.
Mariia, büyükannesinden en kısa vakitte haber alabilmeyi umuyor.
