24 Şubat sabahı başlayan Ukrayna – Rusya savaşı ülkenin dört bir yanında can almaya devam ediyor. Savaşın en ağır yaşandığı bölgelerin başında gelen Mariupol’de ise Rus kuşatması devam ediyor.
Kentin Rus denetimine geçtiği, kalan Ukrayna birliklerinin Azovstal fabrikasına sıkıştığı açıklanmış, Rusya buradaki askerlerin hayatta kalmaları için teslim olmaları gerektiğini açıklamıştı.
Moskova verdiği süreyi birkaç sefer uzatsa da Ukrayna tarafından olumlu karşılık gelmedi. Ukrayna’ya karşı Rusya’nın yanında duran Çeçenistan Cumhurbaşkanı Ramazan Kadirov’dan ise bu gelişmenin üzerine çok konuşulacak bir Mariupol paylaşımı geldi.
Birinci olarak Pazar günü ‘Teslim olun’ daveti yapan Moskova, fabrikada sıkışan kalan Ukrayna birliklerin bağışlanacağını duyurmuş ve kurallarını açıklamıştı. Moskova teslim olunduğunun evvelce açıklanması gerektiğinin altını çizerken Ukrayna askerlerinden bu durumu Rus birliklerine bildirmek için beyaz bayrak sallamalarını talep etmişti.
Çeçen önder haftalardır Ukrayna direnişinin sembol noktalarından birisi olan kentin bugün öğlen saatlerinde düşeceğini argüman etti.
Kadirov ‘Öğle yemeğinden evvel yahut öğlen yemeğinden sonra Azovstal büsbütün Rusya Federasyonu güçlerinin denetimi altında olacak’ dedi.
ZELENSKİ’DEN MARİUPOL İTİRAFI: DURUM BERBATA GİDİYOR
Kentteki gelişmeler ile ilgili ‘Mariupol’de durum berbata gidiyor ve müspet sonuç alamıyoruz’ diyen Zelenski asker takasına açık olduklarını ilan etti.
Zelenski, ‘ Askerlerimizin ve arama kurtarma takımlarının elinde yüzlerce yaralı var. İnsani koridorlardan kimileri çalışıyor, binlerce insan oradan çıkarıldı. Bine yakın vatandaşımız işgalcilere inanarak işgal altındaki diğer topraklara gitti ve başlarına ne geldi bilmiyoruz. Mariupol’deki mahzurların kaldırılmasının iki yolu var. Birincisi çok önemli silah yardımı ikincisi ise diplomatik yardım lakin ikinci yola Rusya yanaşmıyor. Biz ölen ve yaralanan Rus askerlerinin bizim askerlerimize karşılık değişimine hazırız’ tabirlerini kullandı.
PESKOV’A CEVAP: KENDİ KENDİYLE TOP OYNUYOR
Kremlin Sözcüsü Dmitriy Peskov’un Rusya’nın kendi durumuna ait Ukrayna’ya verdiği proje çalışmasına yönelik sarf ettiği, ‘Projeyi Ukrayna’ya teslim ettik ve top Ukrayna’da’ sözleri hatırlatılan Zelenski ‘Bize bir şey vermediler. Peskov alanda kendi kendiyle top oynuyor. Silahların durumuna yönelik bahis uygun istikamete hakikat gidiyor. Bize tam olarak hangi yardımların geldiğini açıklayamam’ dedi.
UKRAYNA’DAN RUSYA’YA DAVET
Ukrayna Müzakere heyetlerinden Mykhailo Podolyak ve David Arakhamia yaptıkları açıklamada Rusya tarafına ileti göndererek Mariupol kenti için hiçbir şart olmadan müzakere başlatabileceklerini söyledi.
Müzakerelerin birebir yahut 2’ye 2 formatta da gerçekleşebileceğini söz eden Podolyak, “Birebir yahut ikiye iki. Adamlarımızı, Azak’ı, orduyu, sivilleri, çocukları, yaşayanları ve yaralıları kurtarmak için” dedi.
Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenskiy, Kiev’de ağırladığı Avrupa Birliği Kurulu Lideri Charles Michel ile düzenlediği ortak basın toplantısında, ‘Mariupol’deki işlenen savaş hataları Borodyanka’dan daha fazla’ dedi.
Ukrayna Devlet Lideri Vladimir Zelenskiy, Kiev’de ağırladığı Avrupa Birliği Kurulu Lideri Charles Michel ile düzenlediği ortak basın toplantısında, ‘Mariupol’deki işlenen savaş hataları Borodyanka’dan daha fazla’ dedi.
MARIUPOL RUSYA İÇİN NEDEN DEĞERLİ?
Ukrayna’nın güneydoğusundaki liman kenti Mariupol, Rusya’nın en ağır bombardımanına maruz kalan ve en çok hasar gören kent. Mariupol, Moskova’nın Ukrayna’daki askeri harekâtı açısından epeyce değerli. Pekala neden?
Mariupol’u almanın Rusya açısından kıymetli bir stratejik kazanım, Ukrayna içinse büyük bir darbe olmasının dört ana nedeni var. Coğrafik olarak, Mariupol kenti haritada küçük bir alanı kaplıyor, lakin Kırım Yarımadası’ndan harekete geçen Rus kuvvetlerinin önünde mani oluşturuyor.
Bu kuvvetler, Ukrayna’nın doğusunda Donbas bölgesindeki Rusya yanlısı ayrılıkçı güçlerle irtibat kurmak için kuzeydoğuya hakikat ilerlemek istiyor.
İngiltere Müşterek Kuvvetler Komutanlığı’nın eski kumandanı General Richard Barrons, Mariupol’u ele geçirmenin Rusya’nın savaş eforları için hayati değer taşıdığını söylüyor:
“Ruslar bu savaşı muvaffakiyetle sonuçlandırdıklarını hissettiklerinde, Rusya’dan Kırım’a bir kara köprüsünü tamamlamış olacaklar ve bunu büyük bir stratejik muvaffakiyet olarak görecekler.”
Mariupol ele geçirilirse, Rusya da Ukrayna’nın Karadeniz kıyı şeridinin yüzde 80’inden fazlasının tam denetimini elde etmiş olacak, deniz ticaretini kesecek ve onu dünyadan daha da tecrit edecek.
Kenti savunan Ukraynalılar son üç haftadır ilerleyen güçlere karşı direnerek çok sayıda Rus askerini meşgul etmeyi başardılar. Kenti süratli bir halde ele geçiremeyince Rus kumandanları, eski kuşatma taktiklerinin 21. yüzyıl versiyonuna başvurmaya yöneldi.
Birleşmiş Milletler Mülteciler Yüksek Komiserliği (UNCHCR), Rusya-Ukrayna savaşının başından bu yana 5 milyon insanın Ukrayna’dan ayrıldığını açıkladı.
Mariupol’u top, roket ve füze yağmuruna tuttular; kentin yüzde 90’ından fazlası hasar gördü. Ayrıyeten elektriğe, ısıtmaya, pak suya, besine ve tıbbi materyallere erişimi kestiler; insan üretimi bir insani felaket yarattılar. Moskova ise 21 Mart saat 05:00’e kadar teslim olmayı reddettiği için Ukrayna’yı suçluyor. Ukraynalı bir milletvekili Rusya’yı “Mariupol’u aç bırakarak teslim almaya çalışmakla” suçladı.
Ukrayna, kenti son askerine kadar savunma kelamı verdi. Durum hakikaten de o hale gelebilir. Rus birlikleri yavaş yavaş merkeze gerçek ilerliyor. Rastgele bir uygulanabilir barış mutabakatı olmadığından, Rusya muhtemelen bombardımanını ağırlaştıracak ve bunu yaparken kenti savunan silahlı güçlerle sayıları hala 200 binden fazla olan sivil nüfus ortasında neredeyse hiç ayrım yapmayacak.
Rusya, Mariupol’de denetimi ele alırsa, 1000 kişilik tabur taktik kümeleri halinde organize olmuş 6000’e yakın askerini, Ukrayna etrafındaki öbür Rus cephelerini güçlendirmek için kullanabilecek.
Bunları nerede yine konuşlandırılabileceğine dair birkaç mümkünlük var:
- Donbas bölgesinde Kremlin yanlısı ayrılıkçılarla savaşan Ukrayna birliklerini kuşatmak üzere kuzeydoğuya ilerlemek
- Batıya, Ukrayna’nın Karadeniz’e açılan son kapısı olacak Odessa’ya hakikat ilerlemek
- Kuzeybatıda Dnipro kentine yanlışsız ilerlemek
- Ukrayna’dan Rusya’nın ‘Mariupol’ü teslim edin’ talebine ret
UKRAYNA İKTİSADINI ÇÖKERTMEK
Mariupol, Karadeniz’in bir modülü olan Azak Denizi’nde uzun vakittir stratejik açıdan kıymetli bir liman kenti. Derin rıhtımları ile Azak Denizi bölgesinin en büyük limanıdır ve değerli bir demir-çelik tesisine sahip. Olağan vakitlerde Mariupol, Ukrayna’nın Orta Doğu ve ötesindeki müşterilere giden çelik, kömür ve mısır için kıymetli bir ihracat merkezi.
Moskova’nın 2014’te Kırım’ı ilhak etmesinden bu yana Mariupol, yarımadadaki Rus güçleri ile bağımsızlığını ilan eden Donetsk ve Luhansk cumhuriyetlerindeki Kremlin yanlısı ayrılıkçılar ortasında sıkışmış durumda.
Mariupol’u kaybetmek, Ukrayna iktisadından geriye kalanlara büyük bir darbe olacak. Mariupol ismini, kenti Karadeniz’in geri kalanına bağlayan Azak (Azov) Denizi’nden alan Azak Taburu isimli Ukraynalı milis güçlere mesken sahipliği yapıyor. Azak Taburu, Neo-Naziler de dahil olmak üzere çok sağcıları barındırıyor.
Ukrayna’nın savaşan kuvvetlerinin yalnızca çok küçük bir kısmını oluştursalar da, bu Moskova için faydalı bir propaganda materyali oldu ve Rusya halkına, Ukrayna’da savaşmak için gönderdiği gençlerin, komşularını Neo-Nazilerden kurtarmak için orada olduklarını söylemesi için bir mazeret sundu.
Rusya, kıymetli sayıda Azak Taburu savaşçısını canlı ele geçirmeyi başarırsa, Ukrayna’yı ve hükümetini itibarsızlaştırmaya yönelik süren enformasyon savaşının bir kesimi olarak Rus devlet denetimindeki basında bunlara geniş bir biçimde yer verecek.
Rusya’nın Mariupol’ü ele geçirmesi, bu savaşta her iki taraf için de ruhsal olarak değerli olacak. Mariupol’da Rus zaferi, Kremlin’in devlet denetimindeki medya aracılığıyla halka Rusya’nın gayelerine ulaştığını ve ilerleme kaydettiğini göstermesini sağlayacak.
Rusya Devlet Lideri Vladimir Putin için bu savaş kişiselmiş üzere görünüyor ve tüm bunların tarihî bir değeri var. Putin, Ukrayna’nın Karadeniz kıyı şeridini, Novorossiya (Yeni Rusya) olarak görüyor (18. yüzyıldaki Rus imparatorluğuna kadar uzanan Rus toprakları).
Putin bu kavramı “Rusları Kiev’deki batı yanlısı bir hükümetin zulmünden kurtarmak” olarak yine canlandırmak istiyor. Mariupol şu anda bu maksada ulaşmasının önünde mahzur duruyor.
Fakat Ukraynalılar için Mariupol’ün kaybı yalnızca askeri ve ekonomik olarak değil, tıpkı vakitte karada savaşan ve ülkelerini savunan bayan ve erkeklerin morallerine de büyük bir darbe olacaktır. Rusların ele geçirmesi halinde Mariupol, stratejik olarak çok daha az kıymetli olan Herson’dan sonra denetimi alınan birinci büyük kent olacak.
Moral bakımından bir başka tarafı ise caydırıcılık. Mariupol büyük bir direniş gösterdi ancak bunun bedeli ağır oldu. Kent yerle bir edildi. Rusya’nın sonunda bombalayıp teslimiyete zorladığı ve enkaza çevirdiği Grozni ve Halep ile birlikte tarihe geçecek. Buradan öteki Ukrayna kentlerine verilen bildiri çok net: Mariupol üzere direnmeyi seçerseniz birebir mukadderatı paylaşırsınız.
