HÜRRİYET müellifi Noyan Doğan moderatörlüğünde gerçekleşen ‘Konutta Finansman ve Sigorta’ oturumuna, Türkiye İş Bankası KKTC Ülke Müdürü Serhan Akşahin ile Anadolu Sigorta Kuzey Kıbrıs Şube Müdürü Zafer Dalka katıldı. 1955 yılı başından bu yana Kıbrıs Türk halkının finansal gereksinimlerini gidermeye yönelik faaliyetlerini sürdürdüklerini vurgulayan Akşahin, konut finansmanını da içeren ferdî krediler alanında dalda yaklaşık yüzde 25’lik bir hisseye sahip olduklarını söz etti. Proje finansmanı tarafında da müteahhit firmalarla ağır olarak çalıştıklarını ve yaygın bir müşteri portföylerinin olduğunu belirten Akşahin, bu sayede kesimin nabzını tuttuklarını ve gelişimini yakından takip ettiklerini söyledi. Pandemi devrinde demirden çimentoya kadar birçok girdideki maliyet artışları ve yükselen navlun masraflarının konut fiyatlarına da yansıdığına dikkat çeken Akşahin, buna karşın KKTC’de konut piyasasına bilhassa yabancı yatırımcılar tarafında önemli bir ilgi olduğunu vurguladı. Zorluklara karşın bölümün yeterli bir imtihan verdiğini söz eden Akşahin “İnşaat kesimi öteki sektöreler kıyasla pandemi periyodunda, iktisadın dinamizmini sağlamak açısından üstlendiği rolü hakkıyla yerine getirmiştir” dedi.
NATAMAM MODEL
Hane halkının konut gereksinimini proje basamağında daha düşük bir maliyetle karşılaması ve projeyi üstlenen firmaların böylece fon muhtaçlığını gidermesine yönelik natamam konut finansmanı modelini birinci kere 2016 yılında kesimde uyguladıklarını hatırlatan Akşahin, bu kapsamda bölümün bilinen firmalarıyla birçok ortak projeye imza attıklarını söz etti. Nizamlı geliri olan ve bunu belgeleyebilen müşterilere YP cinsinden konut finansmanı sağladıklarının da altını çizen Akşahin, şöyle devam etti: “TC ve KKTC vatandaşı müşterilerimize konutun ekspertiz bedelinin yüzde 80’ine varan oranlarda 10 yıla kadar vadeli konut kredisi sağlıyoruz. Bunun yanı sıra kesimdeki yabancı ilgisi paralelinde gerekli şartları sağlayan AB ülkeleri vatandaşları ile İngiltere, İsviçre ve Norveç vatandaşlarına konutun ekspertiz bedelinin yüzde 65’i, başka ülke vatandaşlarına yüzde 50’si nispetinde konut finansmanı sunuyoruz.”
3 ÇEŞİT TAPU VAR
KIBRIS’ta tapu sisteminin Türkiye’den farklı olduğunu belirten Noyan Doğan, ülkede uygulanan modelleri sordu. Serhan Akşahin şu cevabı verdi: “Kuzey Kıbrıs’ta tapuya koçan deniliyor ve üç çeşit koçan var. Bunlar ‘Türk koçanı’, ‘eşdeğer koçan’ ve ‘tahsis koçan’. Türk koçanı, 1974 yılından evvel sahip olunan gayrimenkulün bir Türk’e ilişkin olduğu manasına geliyor. Muadil koçan, 1974 yılında Güney Kıbrıs’taki gayrimenkullerinden ayrılıp Kuzey Kıbrıs’a taşınan Kıbrıslı Türklere, malları karşılığında verilen gayrimenkullerin tapu tipi. Tahsis koçan ise 1974 yılından sonra devletin Kıbrıs Türklerine tahsis ettiği koçandır. Bizim açımızda Türk koçanı ve muadil koçan eksprertiz pahasının yüzde 80’ine kadar kredilendirilir. Tahsis koçanının da teminat bedeli var, onu da yüzde 65 oranında kredilendiriyoruz.”
TAMAMLAMA SİGORTASI İÇİN DÜZENLEME GEREK
ZAFER Dalka ise, Kıbrıs Türk halkının sigorta şuurunun Türkiye ortalamasının üzerinde olduğunu lakin birtakım poliçelerin tüketiciye sunulması noktasında sorun yaşadıklarını söyledi. Ada’da gayrimenkul dalının en büyük gereksiniminin ise ‘bina tamamlama sigortası’ olduğunu belirten Dalka, “Tüketici gelip Kuzey Kıbrıs’ta bir konut almak istediğinde, müteahhittin kim olduğunu, mali durumunu, gelir tablosunu araştırma yeteneğine sahip değil. İnşaat halinde alınan bir konutun tamamlanamaması durumunda ne olacağını bilmek istiyorlar” dedi. 2015 yılında Türkiye’de bu gerekli adımların atıldığını ve değerli yol kat edildiğini belirten Zafer Dalka, “Müteahhit gidip bir sigorta şirketinde teminat alıyor, inşaat bitmezse sonuncu alıcının ziyanı sigorta şirketince karşılanıyor. Kuzey Kıbrıs’ta da bu bahiste önemli ihtiyaç var. Fakat Türkiye ve Kıbrıs ortasındaki mevzuat farkları nedeniyle yasal pürüzler kelam konusu. Bu nedenle bir düzenlemeye gereksinim var” dedi. İnşaat sigortası konusuna da değinen Dalka, bu alanda Türkiye’nin gerisinde olunsa da yeni bir bilinçlenme süreci yaşandığını lisana getirdi. Dalka, inşaatın başlayıp etrafının çevrildiği andan, tamamlanmasına kadar geçen müddette olabilecek yangın, sel üzere doğal afet risklerine karşı poliçeleri olduğunu kaydetti.
